«Fikir» rubrikası, mahsus Qırım.Aqiqat içün
Rusiye ve Ukrayina muzakereleri aqqında laflar, tabiiy olaraq, işğal etilgen Ukrayina topraqları meselesini munaqaşa ortasına çıqara. Asılında ise muzakerelerniñ kerçekligi aqqında tüşünmek kerek edi. Artıq tek Ğarp degil, Ukrayina özü de muzakere ola bile dep aytsalar da, Kreml Ukrayinanıñ teslimi aqqında degil de, kerçek bir barışıq muzakerelerini keçirmege istegenini köstermey.
Rusiye ve Ukrayina tarafları yaqın vaqıtta muzakere masası başında olacaq – adaletli barışıq muzakereleri aqqında aytam – dep ümüt etmeyim.
Amma muzakere esnası kerçekten baqıla, dep tüşüneyik. Şunı hatırlatmaq kerek ki, Rusiye lideri Vladimir Putin muzakere aqqında aytqanda keçirilüviniñ şartı Ukrayina topraqlarından Ukrayina ordusınıñ çıqması ola, dep israr ete – yani Ukrayina ükümetiniñ kontroli altında olğan Donetsk, Lugansk, Herson ve Zaporijjâ vilâyetlerinden.
Soñra sıñırda ateş toqtatıluvına razı olmaq içün ola bilecek muzakereler içün «fiyat arttırıla» dep tüşüngenler çoq. Men ise bunı ciddiy bir talap olaraq körem. Rusiye prezidenti özüni tuzaqta is ete, Ukrayina regionlarınıñ ilhaqını ilân etip, özü anda oğradı. Ve o, – şimdilik olsa da, – Rusiye özüñki dep ilân etken topraqlar Ukrayina kontrolinde qalğanda cenk toqtatıluvını tasavvur etip olamay.
Eminim, bu Putinniñ strategik olmasa da, taktik maqsadı ola. Amma Rusiye prezidenti Qırımnı ne içün hatırlamay? Çünki Qırım meselesini «qapattı».
Qırım yarımadasında Ukrayina ordusı yoq, talap etilecek şey yoq, işğal etilgen Herson vilâyeti ise Qırım içün «sanitar alan» olmalı. Eminim, Putin yarımadanen bağlı bir muzakere keçirmeycek.
O vaqıt Ukrayina ve Rusiye eyyetleri Ukrayinanıñ işğal altındaki topraqlarından vazgeçüvi olacaq muzakereler keçirecegini tüşünmek mümkünmi? Cemaat böyle bir muzakere istemey.
Ve eñ esası – Rusiyeniñ özü böyle muzakerelerni istemeycektir. Kremlge Ukrayinanıñ bar oluvı – halqara uquq bozulğanını, Rusiye mensüpligini kimse tanımağan başqasına ait topraqlarnı kontrol etkenini hatırlata.
İşğal etilgen topraqlar aytılmağan bir qararnı tasavvur etsek bile, Moskvağa siyasiy ve arbiy vaziyetniñ er angi deñişüvi Ukrayinağa işğal etilgen topraqlar meselesine qaytmağa imkân berecegini añlata.
Böylece, Rusiye yaratqan vaziyette hırsızlanğan Qırım ve diger Ukrayina topraqlarınıñ keleceginen bağlı sualniñ yekâne cevabı ya Ukrayinanıñ küçsiz qalması, ya da Rusiyeniñ küçsiz qalması olacaqtır.
Bu formula Ukrayina-Rusiye muzakereleriniñ imkânlarını Ukrayinanıñ «barışıq formulasından» daa yahşı añlata. İstilâcı adaletli bir barışıq istemese ve adaletli barışıqnıñ istiqrarına inanmasa, böyle muzakereler yaqın kelecekte olmaycaqtır.
Vitaliy Portnikov – jurnalist ve siyasiy izaatçı, Azatlıq Radiosı ve Qırım.Aqiqat müellifi
«Fikir» rubrikasında ifadelengen fikir-tüşünceler müelliflerniñ noqta-i nazarını aks ettirip, muarririyetniñ baqışlarınen bir olmaması mumkün
MALÜMAT: Ukrayinağa qarşı Rusiye silâlı ücümi fevralniñ 24-nden sabadan berli devam ete. Rusiye ordusı arbiy ve vatandaş infrastrukturasınıñ esas obyektlerine avadan darbe endire, uçaq alanları, arbiy bölük, cermay bazaları, yaqıt stantsiyaları, kilse, mektep ve hastahanelerni viran ete.
Aprelniñ başında Moskva Ukrayina şimalinde faal olğanını toqtattı, dep bildirdi. Tezden Ukrayina akimiyeti Kıyiv, Çerniğiv ve Sumı vilâyetinde Rusiye arbiyleri qalmadı, dep ayttı.
Rusiye ordusı çekilgen soñ azat etilgen köy ve şeerlerde kütleviy öldürüv adiseleri aqqında belli oldı. Bazı ğarbiy liderler Rusiyeni cenk cinayetlerinde qabaatladı. Rusiye akimiyeti arbiyleriniñ öldürüvlerge alâqası bar olğanını inkâr etip, olarnı «uyduruv» dep adlandıra.
Rusiye Ukrayinağa qarşı basqıncılıq cenk alıp barğanını inkâr ete ve bunı maqsadı «askeriysizleştirüv ve denatsifikatsiya» olğan «mahsus operatsiya» dep adlandıra.
** ** ** ** **
Roskomnadzor Qırım.Aqiqat saytını blok etti. Qırım.Aqiqatnı küzgü saytı vastasınen oqumaq mümkün: https://krymrcriywdcchs.azureedge.net. Esas adise-vaqialarnı Qırım.Aqiqatnıñ Telegram ve İnstagram saifelerinden taqip etiñiz.