«Fikir» rubrikası, mahsus Qırım.Aqiqat içün
Poloniya prezidenti Ancey Duda Mustafa Cemilevge Beyaz Qartal baş devlet mukâfatını berdi. Bu yüksek mukâfat Ukrayınanıñ Cemilev sıfatında olğan ahlâqiy kapitalını daa bir kere tüşünmege imkân bere. Eminim, bunı em dost, em duşman bilmeli.
Dostlar nişan bere ve minber ayıra. Duşmanlar ise... Vladimir Putinniñ Mustafa Cemilevnen Qırım ilhaqınen bağlı telefon subetini hatırlayıq, Rusiye prezidenti qırımtatarlarnıñ liderini Rusiye işğaliniñ alternativasız olğanına inandırmağa tırıştı.
Mence, Putin işğal etilgen Qırımda «halqlarnıñ dostluğını» kösterecek ve Kremlge minnetdarlıq mektüplerini yazacaq bir sıra sahte teşkilât qura bilecegini yahşı añlay edi. Amma Qırımtatar Milliy Meclisi bunı kösterip olamaz. Cemilevniñ itibarı da. Şunıñ içün öz siyasiy karyerasında eñ müim vaqıtlarından birinde nefret etken, Putin temsil etken çekist sistemasına qarşı çoq yıllıq tirenüvniñ timsali olğan insannen subetleşmege qarar bergendir. Bu subetniñ başqa alternativası yoq edi. Ahlâqiy itibar uydurılmaz, ya bar, ya yoq.
Ukrayına prezidenti Volodımır Zelenskıy qırımtatar halqınıñ milliy lideri, halq deputatı Mustafa Cemilevge (sağdan) Ukrayına Qaramanı unvanını berdi. Kyiv, 2023 senesi noyabrniñ 13-ü
Cemilevniñ tercimeiyalı qırımtatarlarnıñ Qırımnıñ canı qalsın, işğalcilerniñ çızmasınen taptanmasın dep küreşkenini hatırlata
Şunıñ içün Mustafa Cemilevniñ halqara alanda Ukrayına vekili olaraq bulunması pek müim. Çünki onıñ bulunuvı, tercimeiyalı, eminim, «Qırım kimniñ?» sualiniñ adiy ve açıq cevabı. Onıñ bulunuvı tek Rusiye topraq iddiasını degil, amma hucur medeniy iddialarını da inkâr ete.
Ebet, bir qaç asır devamında Qırım Rusiye imperiyası ve sovet Rusiyeniñ bir qısmı edi – zapt etilgen diger topraqlar diger imperiyalarnıñ bir qısmı olğanı kibi. Cemilevniñ tercimeiyalı qırımtatarlarnıñ Qırımnıñ canı qalsın, işğalcilerniñ çızmasınen taptanmasın dep küreşkenini hatırlata. İmperiya bu cannı yoq etmek ve insanlarnı quvmaq içün elinden kelgenini yaptı.
Mustafa Cemilev işğal etilgen Qırım kirişinde Ermeni Bazarğa yaqın Rusiye blokpostu ögünde, 2014 senesi mayısnıñ 3-ü
Джемилева награждают в Варшаве – столице страны, в которой та же империя проявила себя с такой же неуемной жестокостью
Şunıñ içün Cemilevniñ Varşavada mukâfatlandırıluvı şaşırtmay – bu memlekette de aynı imperiya özüni Qırımda kibi sert ve medeniy sağırlıqnen kösterdi. Vatandaşları Rusiye imperiyasınıñ dağıluvına yardım etken memlekette sovet Rusiyesinden uzaqlaşıp, Sovetler Birligi dağılğan soñ tarihiy fırsattan faydalanıp oldılar.
Canlı olğan er şeyni taptap keçken qorqun imperiyağa qarşı epimizniñ ayrı itirazı bar. Şunıñ içün Mustafa Cemilev kibi insanlarnıñ tecribesi ve itibarı pek qıymetli – bu insanlar qaranlıq biteceginiñ bir işareti olmağan vaqıtta yanmanlıqqa qarşı çıqıp oldı.
Eminim, o zor yıllarda bu Ukrayına ile cenkleşmege devam etken ve Qırımnı çekiştirgen zemaneviy yamanlıqnıñ soñu olacağınıñ delili ola.
Vitaliy Portnikov – jurnalist ve siyasiy izaatçı, Azatlıq Radiosı ve Qırım.Aqiqat müellifi
«Fikir» rubrikasında ifadelengen fikir-tüşünceler müelliflerniñ noqta-i nazarını aks ettirip, muarririyetniñ baqışlarınen bir olmaması mumkün
Roskomnadzor Qırım.Aqiqat saytını blok etti. Qırım.Aqiqatnı küzgü saytı vastasınen oqumaq mümkün: https://krymrcriywdcchs.azureedge.net. Esas adise-vaqialarnı Qırım.Aqiqatnıñ Telegram ve İnstagram saifelerinden taqip etiñiz.
Qırımnıñ Rusiye tarafından işğal etilüvi
2014 senesi fevral ayında Qırımda işaretsiz urbada silâlı insanlar peyda oldı. Olar Qırım Yuqarı Şurası, Aqmescit ava limanı, Keriç parom keçiti, diger strategik obyektlerni zapt etip, Ukraina ordusınıñ areketlerini blok etken edi. Rusiye akimiyeti bu insanlarnıñ Rusiye ordusınıñ arbiyleri olğanını başta inkâr etken edi. Daa soñra Rusiye prezidenti Vladimir Putin bular Rusiye arbiyleri olğanını tanıdı.
2014 senesi martnıñ 16-nda Qırım ve Aqyarda yarımada statusınen bağlı dünyada tanılmağan «referendum» olıp keçti, onıñ neticesinde Rusiye Qırımnı öz terkibine aldı. Ukraina, Avropa Birligi, ABD «referendumdaki» rey neticelerini tanımadı. Rusiye prezidenti Vladimir Putin martnıñ 18-nde Qırımnıñ Rusiyege «qoşulğanını» ilân etti.
Halqara teşkilâtlar, Qırımnıñ işğali ve ilhaqını qanunsız tanıp, Rusiyeniñ areketlerini takbih ettiler. Ğarp devletleri bir sıra iqtisadiy sanktsiyalarnı qullandı. Rusiye, yarımadanı işğal etkenini inkâr etip, buña «tarihiy adaletniñ tiklenmesi», dey. Ukrainanıñ Yuqarı Radası 2014 senesi fevralniñ 20-ni, Rusiye tarafından Qırım ve Aqyarnıñ muvaqqat işğali başlağan künü olaraq resmen ilân etti.