Eski Qırımda Rusiye FSBsiniñ hadimleri qırımtatar faali, iş adamı İsmet Memetovnıñ evi ve müessiselerinde bir qaç saat devamında tintüv keçirdi. Onı Qırımtatar Milliy Meclisini maliye etkeninde şeklediler. Rusiye ve işğali altındaki Qırımda qırımtatarlarnıñ temsilci organı yasaq etilgen soñ böyle bir şey ilk sefer ola. Bu tintüv ne ifadeley ve İsmet Memetovnı ne bekley, Qırım.Aqiqat bilmege areket etti.

İsmet Memetovnıñ evine FSB hadimleri noyabrniñ 21-nde kündüz keldi. Olar «binalarnı teşkermege kelgenini» bildirip, tahqiqatçınıñ qararını kösterdi. Anda İsmet Memetovnıñ Qırımtatar Milliy Meclisini maliye etkenine ve ekstremist edebiyatını saqlağanına dair şübeler bar olğanı aqqında denile edi.

Malüm olğanı kibi, 2016 senesi Rusiye kontrolindeki Qırım Yuqarı mahkemesi qırımtatarlarnıñ temsilci organınıñ faaliyetini ekstremist olaraq tanıp, onı Rusiyede yasaqladı. Daa soñra BM halqara mahkemesi Rusiye akimiyetinden bu yasaqnı lâğu etmesini talap etken edi. Amma bunı yapmaq yerine Rusiye mahsus hızmetleri yarımadada Meclis izlerini qıdırmağa devam ete, İsmet Memetovnıñ vaziyeti ise bunı isbatlay.

«Meclis» dep yazğanlar, amma bilgisayarda bir şey çıqmadı»

İş adamı ve faalniñ evine FSB hadimleri noyabrniñ 21-nde kündüz keldi. Yanlarına eki şaat alğanlar – er yerge artından ketken kim olğanları belli olmağan er kişi ve qadın. Rusiye mahsus hızmetleriniñ vekillerini yol hızmeti politsiyasınıñ üç maşinası taqip ete edi. Memetovnıñ evi yanında yigirmige yaqın qırımtatar faali toplaştı, uquq qoruyıcılar ketkenine qadar andan ayırılmadılar.

Rusiye qanunlarına binaen, binalarnıñ baqılması saibi olğanda kerçekleştirile bile. İsmet Memetov olarnı evge almayıp, advokatlar kelgenine qadar beklemege talap etti.

Kelgen qırımlı advokat Emil Kürbedinov tahqiqat tedbirleriniñ keçirilmesine razılıq bermedi, çünki böyle bir mahkeme qararı yoq edi. İsmet Memetov özü de qarşı çıqtı. Buña baqmadan, Rusiye uquq qoruyıcıları mülkini baqıp çıqtı. Tahqiqat tedbirleri başta iş adamınıñ evi yanındaki ticaret binalarında keçirildi. Bir qısmını o, kirağa bere. Anda tehnik hızmet stantsiyaları, mebel tükânı ve qave yerleşe.

«Özüni FSB hadimi olaraq tanıtqan insan kelip, İsmet Memetovnı çağırmağa rica etti. İsmet ağa çıqqan soñ FSB hadimi bir özü kelmegenini añladıq. Binalarnı birden şaatlarnen beraber baqmağa kelgenler. Tehnik hızmet stantsiyama kirip, er yerni baqqanlar, mından keçip, bir qaç kere dolaşqanlar. Kiralağan, añlaşmağa köre parasını bergen ve mülkim olğan yerni ne içün baqalar, dep soradım. O, (FSB hadimi – QA) bir qanunnı aytıp, bunı yapmağa aqları bar olğanını dedi», – dep tarif etti tehnik hızmet stantsiyasınıñ saibi Dilâver Asanov «Qırım birdemligine».

Bundan soñ Rusiye operativcileri Memetovnıñ evine keçti, anda ömür arqadaşı ve altı küçük balası bar edi.

«Evde bilgisayar bar, onı açıp, «Meclis» dep yazğanlar, amma bilgisayarda bir şey çıqmadı. Mebel satılğan binağa keçkenler. Anda protokol tizildi. Onı imzalap, binalar sebepsiz baqılğanını qayd ettik. Protokolda aytıla ki, Qırımtatar Milliy Meclisinen bağlı ve diger ekstremist edebiyat tapılmadı. Bir şey almadılar», – dey advokat Emil Kürbedinov.

Emil Kürbedinov

«Kelip baqmağa başladılar, çeşit şeyler aytqanlar»

Advokatnıñ aytqanına köre, FSB hadimleriniñ faalniñ evini baqmağa aqları yoq edi, çünki qararda İsmet Memetovğa ait mesken olmağan yerlerniñ baqılacağı aqqında aytılğan edi. Öz areketlerini izaatlap, olar iş adamınıñ evi vesiqalarda mesken olmağan bir yer dep qayd etilgenini ayttı.

Tahqiqat tedbirleri vaqtında, Kürbedinovnıñ aytqanına köre, Rusiye uquq qoruyıcıları iş adamından ticaret işleri, binalarnıñ kirası, qurucılıq izinleri ve ketirgen qararlarında olmağan şeyler aqqında soradılar. Bütün suallerge Memetov cevap bermege razı olmadı. Qırımtatar faali FSBniñ oña aydınlatqan şübelerini red ete. O, qırımtatarlarnı biri-birine qoltutmağa devam etmege çağırdı.

«Birligimizde, elbette, quvet bar. O, duyula. Bugünki künde kelgenler, teşkermege başladılar. Cemaat kelip başlağan soñ menim bilgenim doğru olğanını duydım. Bular kelgenler, teşkermege başlağanlar, çeşit türlü sözler aytqanlar. Amma bir şey tapamadılar», – dedi o.

İsmet Memetov

«Hayır işlerniñ sponsorı»

Eski Qırımda iş adamını siyasiy mabüslerniñ mahkemelerine barğan, olarnıñ qorantalarına yardım etken ve «Qırım birdemliginiñ» toplaşuvlarında iştirak etken qırımtatar milliy areketiniñ faal iştirakçisi dep bileler.

«Olıp keçken şeyler açuvlandıra. Halqına yahşı yanaşqan ve yahşı işler yapqan insanğa bunı ne içün yapalar. Oña nisbeten böyle bir şey yapılğanı halqnıñ açuvını çıqara. Bütün halqqa basqı yapalar, çünki tintüvler tek qırımtatar qorantalarında keçirile», – dep ayta yerli iş adamı Dilâver Asanov.

İsmet Memetovnı İslâm dinini kütken musulman olaraq bileler. 2000-lilerniñ başında o, Mekkege acılıqqa bardı, bundan soñ azbarında namaz qıldırğan ve İslâm-Terek rayonınıñ Seyit Eli (Juravki) köyünde cami qurucılığını başlatqan edi, dep ayta Aqmescitli faal Abdullah Yakubov.

«Acılıqtan soñ İsmet Memetov yasaqlanğan şeylerni satmaqtan vazgeçti, bütün işlerini İslâm dinine uyğun yaptı. Ayatınıñ büyük qısmını Seyit Eli (Juravki) köyünde (İslâm-Terek rayonı – QA) keçirdi, anda onıñ teşebbüsi ile cuma namazları azbarında qılına edi, çünki köyde cami yoq edi. O vaqıt Türkiyeden kelgen imamlarnıñ çoqusı onıñ evinde qala edi. Daa soñra onıñ teşebbüsi ve ealiniñ destegi ile Seyit Eli köyünde cami quruldı. Bir qaç yıl evelsi acı İsmet ağa Eski Qırımğa köçti. Onıñ altı balası ve torunları bar. Bir çoq hayır işniñ sponsorı ola», – dep ikâye ete o.

Al-azırda İsmet Memetov azatlıqta buluna. Oña bir de bir qabaatı aydınlatılmadı. Advokatlar vaziyetni közetmege devam ete.

Tenbi

Emil Kürbedinov, İsmet Memetovnıñ evinde olğanlarnı siyasiy mabüs semetdeşlerine faal qoltutqanı sebebinden yapılğan bir «tenbi» olaraq köre.

Aynı fikirni Qırımtatar Milliy Meclisiniñ reisi Refat Çubarov da bildirdi. «Bu (Meclis faaliyetinen alâqaları bar olğanına dair şübeler – QA) tintüv keçirmek içün bir manaçıqtır. Bu insannı qomşuları ürmet ete. Oña yaqın olğan insanlarnıñ mahkemelerine barğandır, bu qadar. Rusiye işğalcileriniñ qırımtatar evlerine kelip taqdim etken er angi qabaatlar qırımtatarlarğa qarşı basqı yapmaq içün qullanıla», – dedi Çubarov ve Memetovnıñ qırımtatarlarnıñ temsilci organını maliye etilmesine alâqası olmağanını bildirdi.

Refat Çubarov

Onıñ qayd etkenine köre, 2016 senesi qırımtatarlarnıñ temsilci organınıñ faaliyetini esas Ukrainağa avuştırmağa mecbur oldılar. Onıñ maliye etilmesi de yarımada tışında al etile.

Meclis reberleri ve bir çoq azası Qırımğa barıp olamay, çünki Rusiye akimiyeti olarnı taqip ete.

Yarımadada 2016 senesi mahkemeniñ Meclis yasağından soñ Rusiye mahsus hızmetleri tarafından oña alâqası olğanında şeklengen birinci insan İsmet Memetov oldı. Şimdilik bu şübeler onıñ içün ciddiy bir aqibet telükesi degil.