İşğal etilgen Qırımnıñ otuz sakini 10 künden 16 künge qadar memuriy apis cezalarını aldı. Sebep Canköy rayonında tintüvlerden soñ tutulğan altı qırımtatar faaliyeniñ apiske alınuv qararı çıqarılğan Aqmescit mahkemesiniñ binasına kelgenleri oldı. Tahminen otuz qırımlı yanvarniñ 25-nde tutuldı, o künü episine memuriy apis cezası berildi. Qırımlı aq qorçalayıcı Lutfiye Zudiyeva ve cemaat imayecisi Mustafa Seydaliyev Qırım.Aqiqat Radiosınıñ yayınında işğal altındaki Qırımda yañı kütleviy apis cezalarınıñ tafsilâtlarını ve Rusiye quvetçileri böyle areketlerinen nege irişkenini tarif etti.

Yanvarniñ 25-nde işğal etilgen Qırımda tutulğan 33 qırımlıdan 32-si 10 künden 16 künge qadar apiske alındı. Daa biri, Ruslan Umerov, 20 biñ ruble para cezasını aldı. Yanvarniñ 25-nde tutulğanlarnıñ cedvelini «Qırım birdemligi» cemaat birleşmesi derc etti, soñra bu cedvelde olğan bir kişi tutulmayıp yiberildi, dep haber etildi.

Rusiye kontrolindeki Aqmescitniñ Kiyev, Merkeziy ve Jeleznodorojnıy rayon mahkemeleri tutulğanlarnı cemaat nizamını bozğanında qabaatladılar, çünki bu insanlar Canköy rayonında tintüvlerden soñ tutulğan altı insannıñ apis cezası qararı çıqarılğan mahkeme binasına kelgenler.

Apiske alınğan qırımlılar Rusiye kontrolindeki Qırım Yuqarı mahkemesinde apis cezası qararına itiraz bildirmege tırışalar. Maqale derc etilgende olğan malümatqa köre, mahkeme iç bir şikâyetni qabul etmedi.

«Mahkeme qararları evelden belli»

Mahkemelerde istinaf oturışuvları 10-15 daqqa aranen kete, dep tarif ete aq qorçalayıcı Lutfiye Zudiyeva. Qadılar dava malümatını bu vaqıt içinde baqa. Çoqusı alda çıqarılacaq qararlar evelden belli, dep ayta aq qorçalayıcı. İnsanlarnıñ mahkeme yanında tutuluvını aytsaq, bu siyasiy davalar baqılğanda ola.

«Sıñırlav tedbiri (Canköy rayonınıñ sakinlerinen öyle oldı) belgilengen mahkemege kelesiñ, kirmek içün muracaat etesiñ, bunı kördim. Saña oturışuv qapalı dep izin bermeyler, amma diger insanlar serbest keçeler – koridorğa, mahkeme binasına. Diñleyici, jurnalist olaraq kelgen, tuvğanları bile – analar, ömür arqadaşları – tışarıda qala», – dep tarif ete Lutfiye Zudiyeva Qırım.Aqiqat Radiosınıñ yayınında.

Lutfiye Zudiyeva

Aq qorçalayıcınıñ bildirgenine köre, Qırımda mahkemeler ögünde kütleviy tutuv adiseleri sistematik ve qırımtatar faalleriniñ soy-sopları ve yaqınları içün telükeli oldı. Olarnı nezaret altına alalar ya da büyük para cezalarını bereler.

«Bu repressiya dalğaları tek cinaiy dava mabüslerine degil, tuvğanlarına da tesir ete. Mence, birinciden akimiyet insanlarnıñ mahkeme ögünde toplaşqanını beklemey. Bu tutulğan insanlar etrafında «ekstremizm», «terrorizm» telükesi bulutını yoq ete ve farqlı bir baqış peyda ettire, anda ise cemiyetniñ pek qorqunç maddelerge istinaden bu qabaatlavlarnen bağlı sualleri bar», – dep ayta Lutfiye Zudiyeva.

Rusiye quvetçileri Aqmescitteki mahkeme binası ögünde qırımtatarlarnı tuta, arhiv fotoresimi

Memuriy maddelerge istinaden tutulğanlar etrafında Rusiye kontrolindeki kütleviy haber vastaları «terroristlerni acığanlar» tavrasını da çıqara. Olarnıñ aqları bozula ve, meselâ, işte problemleri ola bile. Qırımda insanlarnı bu da qorquzmay, dep qayd ete Lutfiye Zudiyeva.

«İnsanlar mahkeme binasına kelip, yaqınlarına qoltutmağa tırışsa, olarnı agressiv bir şekilde avtobuslarğa mindireler, soñra rayon bölüklerine alıp keteler, sabağace çekiştireler, para cezalarını ve memuriy apis cezalarını bereler, kimse buña razı olmaz. Bu daa ziyade küreş ve buña qarşı çıquv istegini doğura», – dep eminliknen ayta aq qorçalayıcı.

«Şablon davaları, protokollar aynı»

Cemaat imayecisi Mustafa Seydaliyev siyasiy taqiplernen bağlı olmağan memuriy davalarnıñ bir qaç mahkeme oturışuvında iştirak etken edi. Onıñ aytqanına köre, böyle oturışuvlarda qadılar riayetkâr edi, Rusiye qanunlarına uya, imayeniñ delillerine emiyet bere, muracaatlarnı qabul ete.

Lâkin yanvarniñ 25-nde tutulğanlarnıñ memuriy davaları şablonğa köre baqıldı, dep ayta Seydaliyev. Onıñ qayd etkenine köre: 2017 senesi yüzlernen qırımtatarı Qırımda bir kişilik narazılıqlarğa çıqqanından berli qırımtatar faallerine qarşı memuriy davalar aynı şekilde baqılğan edi.

Mustafa Seydaliyevniñ qayd etkenine köre, menfaatlarını temsil etken bütün tutulğanlarnıñ protokolları aynı edi. Rusiye polisi insanlar qanunsız toplaşuvğa keldi ve vatandaşlarnıñ keçmesine keder etti, dep bildirdi. Seydaliyevniñ aytqanına köre, qadılar böyle davalarda imayeniñ delillerine bir vaqıt qulaq asmay.

«Dava malümatında video bar edi, insanlar çette tura, birisi keçe edi, anda körüne, bir qanun bozulmadı, amma qadılar şablon qararını çıqardı – qabaatlamaq, qabaatlı tanımaq, cezalamaq, çoqusını nezaret altına almaq ve bir kişige bu maddege istinaden eñ büyük para cezasını bermek», – dep tarif etti Mustafa Seydaliyev.

Mustafa Seydaliyev

Rusiye mahkemeleri ve quvetçileri qırımtatarlarğa ve musulmanlarğa evelden yaramay baqa, dep ayta Seydaliyev. Evelden bu tek Rusiye Ceza kodeksiniñ 205-inci maddesine («terror ücümi» – QA) istinaden tutulğanlarğa nisbeten ola edi. Şimdi ise tutulğanlarğa qoltutmaq ve siyasiy repressiyalarğa qarşı narazılıq bildirmek içün mahkeme ögüne çıqqanlarğa aynı şekilde yanaşalar, dep qayd ete imayeci.

«Bu er yerde olğan adiy memuriy davalar degil, olarnıñ siyasiy sebepleri bar. Mahkeme binalarına kelgen qırımtatarlarnı yalıñız bu oturışuvlarğa kelgenleri içün taqip eteler», – dep ayta fikrini Qırım.Aqiqat Radiosınıñ yayınında Seydaliyev.

Rusiye quvetçileri tarafından Ukrayına vatandaşlarınıñ aqları qaba bir şekilde bozulğanını Ukrayına prezidentiniñ Qırım Muhtar Cumhuriyetindeki temsilciligi cevap berdi. Anda halqara toplulıqnı istilâcı memleketke siyasiy-sanktsion basqını devam ettirmege çağırğanlar. Yanvarniñ 24-nde Ukrayına müessisesi Qırımnıñ Canköy şeeri ve Canköy rayonında altı qırımtatarınıñ apiske alınmasını takbih etip, Rusiyeden «tamır qırımtatar halqınıñ vekillerini, qanunsız tutulğan Ukrayına vatandaşlarını acele azat etmesini» talap etti.

Roskomnadzor Qırım.Aqiqat saytını blok etti. Qırım.Aqiqatnıküzgü saytı vastasınen oqumaq mümkün: https://krymrcriywdcchs.azureedge.net. Esas adise-vaqialarnı Qırım.Aqiqatnıñ Telegram ve İnstagram saifelerinden taqip etiñiz.