2014 senesi fevralniñ 26-ndan başlap Kremlniñ Qırımdaki esas problemi qırımtatarlar oldı. O vaqıt istilâcı qırımtatar halqınıñ küçüni ve özüni tertipke qoymaq qabiliyetini özü kördi. Bu kün İşğalge qarşı tirenüv künü dep resmiy şekilde nafile ilân etilmedi. Kreml, Qırımda tamır halq tarafından tirenüv olacağını añlağan edi. Öyle de oldı.
Qırımtatarlar 2014 senesi mart ayında dünya toplulığı tanımağan «referendumnı» boykot etti ve ekseriyeti Qırımda keçirilgen bütün Rusiye «saylavlarını» boykot etmege devam ete. Aynı vaqıtta, para ve vaqıt az olsa da, Ukraina saylavlarında rey bermek içün esas Ukrainağa çıqqan qırımtatarlar az degil. Halq ilhaqnı tanımadı ve Ukrainanı öz tuvğan memleketi dep saymağa devam ete.
Lâkin tirenüv ilhaq tanılmamasınen sıñırlanmay. Qırımtatar faalleri Qırımda Rusiye quvetçileri içün tam bir deşet yarattı. Olar vatandaş baqışlarını açıq-açıq bildire, halqara meydançıqlarğa barıp, Qırımdaki vaziyetke dair alternativ malümat bere, dünya toplulığını insan aqları bozulğanından ve söz serbestligi sıñırlanğanından, Ukraina tarafdarları faalleri, jurnalist ve blogerlerge qarşı repressiyalar, musulmanlarnıñ apiske alınğanından haberdar tuta.
Qırımtatar faalleri Qırımda Rusiye quvetçileri içün tam bir deşet yarattı
Bunıñ neticesinde Ukraina ve dünya toplulığınıñ Qırımdan dos-doğru bağı ve signalları bar, Kreml rejimi yarımadada olğan kerçek vaziyetni gizlep olamay. Böylece Qırım ve Rusiyege qarşı sanktsiyalar devam ettirile. Bu sanktsiyalarnıñ maqsadı – Qırım üzerinde Kyiv kontroliniñ ğayrıdan tiklenmesine irişmektir. Amma qırımtatarlarnıñ Kreml rejimine tirenüv aletleri bunıñnen de bitmey.
Yaqında «FSB, oynayıqmı? E2 – E4. Şimdi sıra sende» yazısı aqqında haber çıqqan edi. Bu yazı Aqmescitte Rusiye prezidenti Vladimir Putinniñ divar resminde peyda oldı. Graffiti mesüliyetini «Suverennıy Krım» telegram kanalı öz boynuna aldı. FSB ise tez-tez cevap berdi. İyünniñ 1-nde «Suverennıy Krım» telegram kanalınıñ müellifi, 25 yaşında Viktor Sosna Moskva civarında tutuldı, dep haber etildi. Onı narkotik ve silânı qanunsız saqlağanında qabaatlaylar. Qırımtatarlar ise böyle oyunlar oynamay – olar gizlenmeyip küreşe, kerçek ayatta. Amma Qızıl meydandaki aktsiyanı qırımtatarlarnıñ FSB qışı dep adlandırmağa isteysiñ.
Rusiyeniñ paytahtında iyülniñ 10-nda qırımtatar milliy areketi veteranlarınıñ kütleviy narazılıq aktsiyası keçirildi. Narazılıq iştirakçileriniñ yazuvlı şiarları bar edi: «Qırımda milliy ve diniy sebeplerden repressiyalarnı toqtatıñız», «Qırımda «terrorizm» ile küreş – farqlı fikirde olğanlarnen küreştir», «Balalarımız terrorist degil».
SEE ALSO: Vitaliy Portnikov: Meydandaki insanlarŞimdi ise buña Kreml tarafından baqıñız. Olar mahsus hızmetlerge o qadar para masraf etkende bular böyle bir aktsiyanı qaçırğanlar. Bu ne demek ola? Qırım FSBsiniñ, Moskvanıñ Putinniñ burnu altında azırlanğan aktsiyadan haberi yoq edi.
Amma adalet olsun dep şunı qayd etmege isteyim, bu tek mahsus hızmetlerniñ işke yaramağanını köstermey, daa çoq qırımtatar faalleriniñ birlik, icadiy istidatı ve küçüniñ delilidir. Bu, bir qaç hainni aytmasaq, mahsus hızmetler qırımtatarlarğa qoşulıp olamağanınıñ daa bir delilidir. Halq satqın çıqqanlarnı quvdı.
Qırımlı quvetçilerniñ reberligi Kremlden yahşı şamar alğandır. Aktsiya iyülniñ 10-nda olsa, 11-nde Qırımdaki Rusiye İç işler nazirliginiñ yolbaşçısı vazifesinden ayırıldı, bu da şaşılacaq bir şey degil.
Zarema Seitablayeva, qırımlı, bloger (müellifniñ adı ve soyadı telükesizlik maqsadınen deñiştirildi)
«Bloglar» rubrikasında ifadelengen fikir-tüşünceler müelliflerniñ noqta-i nazarını aks ettirip, muarririyetniñ baqışlarınen bir olmaması mumkün