Qırımnıñ Rusiye akimiyeti, kontroli altındaki Qırım musulmanları diniy idaresi vastasınen mustaqil musulman cemiyetlerinen küreşe, – dep bildire Qırım aq qorçalayıcıları. Aluşta cemiyetiniñ reisi Lenur Halilovnı Rusiyede yasaqlanğan «Hizb ut-Tahrir» teşkilâtı ile bağları olğanında qabaatlap, bir qaç aydan berli mahkeme eteler.
Bundan ğayrı, bu yıl mayısta Aluşta şeer mahkemesi «Aluşta» din cemiyetiniñ reisi vazifelerini yapqan Ruslan Emirvaliyevge «VKontakte» içtimaiy ağında yazğanları içün 1000 ruble para cezasını berdi, yazğanlarını ekstremist dep saydı. Daa soñra, iyün ayında, Aluştanıñ mirovoy mahkemesi bu cemiyetniñ imamı Yusuf Aşirovnı «qanunsız missionerlik faaliyetinde» qabaatlap, 5000 ruble para cezasını berdi. Daa evel, 2016 senesi fevral ayında, «Aluşta» cemiyetiniñ faal azalarından biri Muslim Aliyev apiske alındı ve neticede Yaltadaki «Hizb ut-Tahrir davası» boyunca 19 yılğa üküm etildi. Rusiye akimiyetine yerli musulmanlar ne içün kelişmey, Qırım.Aqiqat Radiosınıñ yayınında aytıldı.
Lenur Halilovnıñ advokatı Refat Yunusnıñ Qırım.Aqiqatqa tarif etkenine köre, onıñ müvekkili taqipniñ siyasiy sebepleri bar, dep israr ete.
Olarnı aynı qabaatlavlar boyunca taqip etilgen diger qırımtatarlarğa qol tutqanı içün taqip etelerRefat Yunus
– Cinaiy taqibini dos-doğru diniy faaliyetinen bağlay. Anda cami toprağı ve caminiñ özünen bağlı problemli meseleler bar edi. Yerli memuriyetnen topraqnıñ kimge ait olğanını, cami yerleşmesinen bağlı çoq mahkemeleştiler. Lenur Halilovnı Rusiyede yasaqlanğan «Hizb ut-Tahrir» teşkilâtında iştirak etkeninde qabaatlaylar ve aynı vaqıtta cinaiy dava malümatlarında yolbaşçılığını yapqan din cemiyetinen alâqasını isbatlaycaq bir vesiqa yoq. Fikrimiz şudır: bu siyasiy mabüsler, olarnı aynı qabaatlavlar boyunca taqip etilgen diger qırımtatarlarğa qol tutqanı içün taqip eteler. Men islâmnı kütkenlerni ve belli sebeplerden akimiyetke kerek olmağanlarnı aytam – olarğa qarşı «terror teşkilâtı» ile alâqalarında qabaatlavnı tesir aleti olaraq saylağanlar.
Refat Yunus
Qayd etmeli ki, «Memorial» halqara aq qorçalayıcı merkezi Qırımdaki «Hizb ut-Tahrir davasınıñ» bütün mabüslerini siyasiy mabüs dep saya.
Lenur Halilov, Aluştadaki «Hizb ut-Tahrir davasınıñ» mabüsi Rostov-na-Donu Cenübiy okrugınıñ arbiy mahkemesi oturışuvında. Rusiye, 2020 senesi avgustnıñ 17-si
Keçken seneniñ küzünde «Aluştadaki davanıñ» mabüslerinden biri Ruslan Mesutov SİZOdan mektüp yolladı, anda Rusiye kontrolindeki Qırım musulmanları diniy idaresi – müftilik de aytıla – ve yerli cemiyet arasındaki zıddiyetni ikâye etti. Mesutovnıñ aytqanına köre, imamlarnıñ iştiraki ile müftilik erkânı yañıdan saylanğanda şimdiki yolbaşçısı Emirali Ablayevniñ namzeti az qaldı ketecek edi, ve bundan soñ rey berüv şekli deñiştirildi:
«Cemiyetlerniñ imamlarını müftilik saylamalı dep qarar alğanlar – bu imamlar müftilikni de saylaycaq. Böylece, er bir köyniñ cemaatı cemiyetiniñ imamını özü saylağanına dair qarar lâğu etildi. Kelecek müftilikniñ erkânını müftilik özü belgiley. Böyle mehanizm em müftilik, em de onı kontrol etken küçlerge kelişe, bütün akimiyet aletleri qullanıla: maddiy, informatsion, küç ve ilâhre. Devlet ve Qırım musulmanları arasında perde böyle peyda oldı, devlet siyaseti müftilikke «öz» ve «yat» musulmanlarnı ayta. Müftilikniñ vazifesi bunı musulmanlardan saqlamaq edi. Aluşta musulmanları ve müftilik içün de bu zıddiyet meselesi oldı. Müftilik «Aluşta» cemiyetini bu qaideni qabul etmege qarar almağa mecbur etken soñ, «Aluşta» cemiyeti Qırım musulmanları diniy idaresi erkânından çıqtı».
Rusiye kontrolindeki Qırım musulmanları diniy idaresiniñ matbuat kâtibi Zera Emirüsein Qırım.Aqiqatqa bu malümatnı izaatlamağa istemedi, faqat müfti Emirali Ablayevniñ muavinlerine muracaat etmege teklif etti, hususan: Ayder İsmailov ve Raim Gafarovğa. Olar telefonlarını açmadılar, tek Ridvan Maksudovnen bağlanmağa imkân oldı – Qırım musulmanları diniy idaresi din cemiyetleriniñ faaliyetini koordinatsiya bölük mütehassısı. O da izaatlardan vazgeçti, suallerni reberlikke berdi.
SEE ALSO: «Rusiye islâmnı inhisarlaştırmağa tırışa»Qırımlı advokat Lilâ Gemeci Aluşta cemiyeti ve Qırım musulmanları diniy idaresi arasındaki hocalıq davasınıñ manasını añlata.
Bir taraftan cemiyet, ekinci taraftan Mülk nazirligi sıfatında Rusiye ükümeti arasında dava oldıLilâ Gemeci
– Bugün Aluşta cemiyeti Rusiye Federatsiyası Yuqarı mahkemesinden ekinci temyiz şikâyetiniñ cevabını aldı – onı baqmadılar. Bir taraftan cemiyet, ekinci taraftan Mülk nazirligi sıfatında Rusiye ükümeti arasında dava oldı. Üçünci taraf cami berilgen Qırım musulmanları diniy idaresi oldı. Mesele şu: 1994 senesi bina «Aluşta» din cemiyetine müddetsiz ve parasız berildi. 1996 senesi aluv-berüv vesiqası resmiyleştirildi, o vaqıttan berli binanı qullana – tamir ete, hocalıq inşaatlarını qura, toprağını baqa. Lâkin 2017 senesi Rusiye ükümeti evelki qararnı lâğu etmeyip, camini Milletlerara munasebetler devlet komitetine, soñra da Qırım musulmanları diniy idaresine berilgen aktnı qabul etti.
Lilâ Gemeci
Lilâ Gemeciniñ qayd etkenine köre, mahkeme ya da başqa bir qurulış Aluşta cemiyetini camini qullanmaq aqqından marum etmedi.
Qırım musulmanları diniy idaresi cemiyet mustaqil fikirlerini ve muhalifet baqışlarını bildirmesin dep, kontrolini pekitecek ola, dep tüşünemLilâ Gemeci
– Lâkin kene de bütün qurulışlarda yeñildik – sebepleri belli. Nasıl olsa da soñki red cevabınen Avropa insan aqları mahkemesine muracaat etmege niyetlenemiz, onıñ birinciden diqqat etken esnastaki bozuvlarnı kösterecekmiz. Bu camige qatnağanlarğa, din cemiyetiniñ azalarına basqı yapıla, dep tüşünem. Yolbaşçısı Lenur Halilov cinaiy taqipke oğradı, imam – memuriy taqipke. Qırım musulmanları diniy idaresi cemiyet mustaqil fikirlerini ve muhalifet baqışlarını bildirmesin dep, kontrolini pekitecek ola, dep tüşünem. Bir yıl evelsi «Krımenergo» ile añlaşma olsa da, camide elektrikler kesildi. Amma müftilik özüni müminlerge yamanlamamaq içün devlet organlarınıñ qollarınen areket etmege tırışa.
Qırımnıñ Rusiye akimiyeti yarımadadaki mustaqil din teşkilâtlarını çeşit yollarnen bastıra, – dep eminliknen ayta Qırım aq qorçalayıcı gruppasınıñ talilcisi Aleksandr Sedov.
Qırımda bir sıra musulman cemiyeti müftilikniñ izni olmağanda tedbir keçirse taqip etileAleksandr Sedov
– Bunı kesen-kes ayırım olaraq körmek mümkün. Şimdi Qırımda bir sıra musulman cemiyeti müftilikniñ izni olmağanda tedbir keçirse taqip etile. Bu tedbirler qanunsız kütleviy aktsiyalar olaraq tanıla, yani Rusiye akimiyeti tarafından memuriy taqipke oğratılmalı. Hristianlıq da aynı vaziyette: işğalciniñ fikirince, yekâne «doğru» pravoslav kilsesi Rusiye pravoslav kilsesi ola, qalğanları ise taqip etile – kimsege boysunmağan baptist, protestant.
Aluşta cemiyeti ve Qırım musulmanları diniy idaresi arasındaki zıddiyetniñ sebebi kontrol etilmegen er şeyni bastırmaq istegi ola. Mence, bu o qadar müftilik degil, işğalci akimiyetniñ teşebbüsidir.
Aleksandr Sedov
Aleksandr Sedovnıñ aytqanına köre, aq qorçalayıcılar Qırımda bütün insan aqları bozuvlarını qayd ete ve halqara teşkilâtlarğa, hususan, Ukrainanıñ Rusiyege qarşı mahkeme iddiaları içün bere.
(Metinni Vladislav Lentsev azırladı)
«Hizb ut-Tahrir işi» boyunca apiske alınğan ve mahküm etilgenlerniñ imayecileri olarnıñ taqip etilmesi diniy sebeplernen bağlı olğanını tüşüne. Advokatlar qayd etkenine köre, Rusiye uquq qoruyıcı organları tarafından bu dava boyunca taqip etilgenler – ekseriyeti qırımtatarlar ve ukrain, rus, tacik, azeri ve islâm dinini kütken diger millet vekilleri. Halqara uquq işğal etilgen topraqlarda işğalci devlet qanunlarını kirsetmege yasaqlay.
«Hizb ut-Tahrir» halqara islâm siyasiy teşkilâtı, bütün musulman devletleriniñ islâm halifeligine birleştirilmesini öz maqsadı olğanını ayta, amma olar, bu maqsatqa irişmek içün terroristik usullarnı red ete ve Rusiyede adaletsiz taqip etilgenini ayta. Rusiye Yuqarı mahkemesi 2003 senesi «Hizb ut-Tahrir» teşkilâtını 15 «terrorist» birleşme cedveline kirsetip, onı yasaq etti.