İstanbulda cuma künü, iyülniñ 22-nde, Rusiyeniñ büyük istilâsı şaraitlerinde boğday ve diger azıq mallarınıñ Ukrayınadan Ukrayına Qara deñiz limanlarından çıqarıluvı aqqında añlaşma imzalandı.
Ukrayına ve Rusiye vekilleri añlaşma kefilleri olacaq BM ve Türkiye vekillerinen 2 ayrı añlaşma imzaladı.
Ukrayına tarafından añlaşmanı İnfrastruktura naziri Oleksandr Kubrakov, Rusiye tarafından Mudafaa naziri Sergey Şoygu imzaladılar. Vesiqalarnı Türkiye prezidenti Recep Tayyip Erdoğan ve BM baş kâtibi António Guterres imzaladılar.
İmzalanğan vesiqalarğa köre, Qara deñizde üç Ukrayına limanı bloktan çıqarılmalı: Odesa, Çornomorsk ve Pivdennıy. Rusiye olarnı fevralniñ 24-nde blok etti.
Eki taraf da yük gemileri keçken yerde ateş toqtatıluvını kefil ete. Mayınlar da alınacaq, lâkin limanlarnıñ bütünley mayınlardan temizlenecegi aqqında aytılmay. Boğdan yüklengenini Ukrayına, Türkiye ve BM vekillerinden ibaret taqımlar közetecek. Gemilerge tek Ukrayına flotunıñ gemileri refaqat etecek.
Türkiye Arbiy-deñiz quvetleri İstanbuldaki Koordinatsion merkezniñ közeticilerinen beraber Ukrayına limanlarına kelgen boş gemilerni teşkerecek. Böyle etip Rusiyeniñ gemiler ğarbiy silânıñ taşınması içün qullanıla bileceginen bağlı qorquları yoq etilecek eken. Teşkerüvler Türkiyeniñ deñizlerinde yapılacaq.
BM Baş kâtibi António Guterres taraflarnı añlaşmağa celp etmek qolay olmadı, dep qabul etti. O, imzalanğan vesiqanı dünyada büyük azıq buhranına yol bermeycek «Qara deñizdeki ümüt işareti» dep adlandırdı.
Türkiye prezidenti Recep Tayyip Erdoğan Rusiye ve Ukrayına taraflarına añlaşma içün teşekkür bildirdi. Erdoğan Rusiye ve Ukrayına arasında cenk tek olarğa degil, bütün dünyanıñ amanlığına tesir ete dep, cenk toqtatıluvına çağırdı.
Yuqarı Radanıñ deputatı Oleksiy Ğonçarenko BBC içün bergen izaatlarında ilk yük gemileri Odesadan kelecek afta çıqa bile, dep ümütlerini bildirdi. Şimdi Odesa elevatorlarında tahminen 20 mln tonna boğday bekletile.
Cenk başlağan soñ Ukrayına yük taşıluvı Qara deñizde 95% eksildi. Limanlarnıñ keçişleri mayınlar tolu. Bir qaç liman, hususan Azaq deñizdeki bütün limanlar, Rusiye tarafından kontrol etile.
İyülniñ 13-nde İstanbulda Ukrayına zahireniñ ihrac etilüvinen bağlı dört taraflı körüşüv olıp keçti. Ukrayına, Rusiye, BM ve Türkiye eyyetleri İstanbulda koordinatsion merkezni qurmağa añlaştı.
Cenk sebebinden Qara deñiz limanlarında millionlarnen tonna azıq toplandı. Ukrayına zahiresi ve diger köy hocalıq malınıñ ihrac etilüvinen bağlı problemler dünyada azıq fiyatlarınıñ artuv sebepleri oldı, dep tüşüne ekspertler. BM, bazı memleketlerde, hususan Ukrayına zahiresiniñ ihrac etilüvine bağlı olğan Afrikada açlıq telükesi bar, dep tenbiley.
Rusiye fevralniñ 24-nde Ukrayinağa büyük istilâ etti, amma istegenini alamadı, hususan ukrayinalılarnıñ tirenüvi sebebinden Kıyivni zapt etemedi.
Aprelniñ 22-nde Rusiye Ukrayinadaki «mahsus operatsiyanıñ» (anda büyük istilânı böyle adlandıralar) «ekinci fazası» vaqtında yañı planlar aqqında bildirdi. Rusiye arbiyleri işğal etilgen Qırımğa qara ayatını temin etmek ve Pridnestrovyege çıqmaq içün Donbas ve cenübiy Ukrayinanı kontrol altına almağa niyetlene.
Faqat, ğarbiy istihbaratnıñ malümatına köre, Donbasta Rusiye muvafaqiyetli sıñırlı ve Ukrayinanıñ küçlü tirenüvi sebebinden Rusiye ordusınıñ ğayıpları büyük.
Roskomnadzor Qırım.Aqiqat saytını blok etti. Qırım.Aqiqatnıküzgü saytı vastasınen oqumaq mümkün: https://krymrcriywdcchs.azureedge.net. Esas adise-vaqialarnı Qırım.Aqiqatnıñ Telegram ve İnstagram saifelerinden taqip etiñiz.