Qanunsız qurulğan binaları olğan qırımlılar 2020 senesi yanvarniñ 1-nden itibaren olardan marum qala bile. Bu aqta Qırımnıñ Rusiye parlamentiniñ mal-mülk ve topraq munasebetleri komitetiniñ yolbaşçısı Yevgeniya Dobrınâ «Sputnik v Krımu» radiosınıñ yayınında bildirdi.
Memurnıñ aytqanına köre, qırımlılarnıñ mal-mülkini Rusiye qanunlarına köre resmiyleştirmek içün bu vaqıtqa qadar imkânı bar edi. Dobrınânıñ bildirgenine köre, yarımadanıñ Rusiye kontrolindeki akimiyeti vatandaşlarnen bağlanıp, qanunsız binalarnıñ resmiyleştirmesinen oğraşmalarını israrnen teklif etken edi, faqat er kes buña razı olmağan eken. Bu problem aqqında Qırım.Aqiqat Radiosınıñ yayınında aytıldı.
Yevgeniya Dobrınâ «Sputnik v Krımu» radiosınıñ yayınında qırımlılarnıñ binalarnı mülk ya da kirağa resmiyleştire bilgen resmiy tertipni añlattı:
Evgeniya Dobrınâ
«Bu qarar uzun müddet bar edi, ve bir çoq vatandaş onı qullandı. Belediye vekilleri de aytqan edi: olar vatandaşlarğa resmiyleştirüvnen bağlı meseleler boyunca muracaat eteler, olar ise kerekmey deyler. Bu meselede basqı yapılmaz da. Miras, anda yaşağan balalarnen bağlı problemler olacaq. Amma bir çoq insan bu imkândan faydalandı, muracaat ve arizalar yazdı. Bunıñ içün er bir belediyede ayrı iş oldı. Bu tek «narazılıq meydanlarınen» bağlı degil – anda er bir yapı qayd etildi. «Narazılıq meydanları» olmağan yerlerde vatandaşlar kele, özüni tanıta. Soñra bir talay iş oldı, yerge barğan ve qıymet kesken komissiyalar quruldı: mesken ev sayılamı-yoqmı, telükesiz olamı – buña baqıldı, ve qararlar alındı ya da şimdi alınmaq üzere».
Yevgeniya Dobrınânıñ qayd etkenine köre, bina saibi işbirligi yapmağa razı olmasa, memurlar ileride yapını yıqmaq içün memuriy tahqiqat başlata.
Aqmescit rayonınıñ Yañı Sarabuz (Ukromnoye) köyündeki «narazılıq meydanınıñ» iştirakçisi Vladislav Doroşenkonıñ Qırım.Aqiqatqa bildirgenine köre, amelde Rusiye memurlarınen işbirligi bam-başqa oldı.
Evlerimiz yıqılacaqmı-yoqmı bilmeymizVladislav Doroşenko
– Mında 524 topraq damartımız bar, mesken ev – 6. 2006 senesi insanlar Yañı Sarabuz köy şurasına ilk sefer ariza bergen edi, er keske red cevabı keldi. Topraq köy şurasınıñ toprağına kirmey dep aytıldı. Şimdi kene ariza berdik, amma bu sefer evlerimizniñ tehnik pasportları yoq deyler. Bu red cevapları 2019 senesi dekabrniñ 30-nda keldi, ve evlerimiz yıqılacaqmı-yoqmı bilmeymiz.
Vladislav Doroşenko, «narazılıq meydanınıñ» iştirakçileri tele levhası içün Qırımnıñ Rusiye ükümetiniñ vekillerine bir qaç yapını yıqmağa izin berdi, dep hatırlay.
Bir qaç diger narazılıq meydanınen bir aktsiya keçirmege qarar aldıq.Vladislav Doroşenko
– Şimdi, Yañı Sarabuz köy şurasına arizalarımıznı alıp ketkende, anda bir şey alamaycağımıznı açıq-açıq aytalar, çünki yañı ve eski ava limanları arasında, Kezlev yolu yanında olğan topraq memurlar arasında bölündi. Yañı yıldan soñ bir qaç diger narazılıq meydanınen bir aktsiya keçirmege qarar aldıq. Biz eki ava limanı arasında narazılıq aktsiyasını keçirmek içün ariza beremiz.
Vladislav Doroşenkonıñ aytqanına köre, «narazılıq meydanınıñ» iştirakçileri topraq vesiqalarını resmiyleştirmege tırışqanda Rusiye akimiyeti topraq damartılarınıñ saiplerini deñiştirgenine qarşı da narazılıq bildirecekler. Qırım.Aqiqat muarririyeti Yevgeniya Dobrınâdan Vladislav Doroşenkonıñ aytqanlarını izaatlamasını rica etti, amma o, cevap bermedi.
«Qırımtatar resurs merkeziniñ» reberi Eskender Bariyev emin ki, «narazılıq meydanlarınıñ» iştirakçileri toprağını Rusiye qanunlarına köre qanunlaştırıp olamaz.
Bu insanlarnıñ ümütleri sıfırEskender Bariyev
– Cemaat arasında topraqnı tek qırımtatarlar istey degen fikirler bar, lâkin işğalden evel olarğa böyle topraq damartılarınıñ tek 30%-ı ait edi. Ruhsetsiz topraq – kompleks bir mesele. Añlağanıma köre, işğalci akimiyet sahte Qırım Cumhuriyetiniñ belediye devlet mal-mülkinden topraqnı berüv qanunı üzerinden topraq damartıları tek belli bir yerde eñ azından beş yıl yaşağanlarğa berilecek, dep qarar çıqardı. Ruhsetsiz topraqlarda ise ya başqa yerde qayd olğan, ya da iç qaydı olmağan insanlar bar. Neticede Rusiye qanunlarına köre bile olar topraq damartılarını alıp olamay. Şunıñ içün bu insanlarnıñ ümütleri sıfır. Mence, vatandaşlarımıznı qorumaq içün Ukraina bir şey yapmalı.
Eskender Bariyev
Eskender Bariyevniñ fikirince, Ukraina akimiyeti Qırımdaki bu topraq damartıları aqqında mahsus qarar çıqarsa, «narazılıq meydanlarınıñ» iştirakçileri aqlarını halqara qurulışlarda qorur edi.
– Mında işğalcige qarşı aqıllı ve zorbalıqsız küreşimiz olur edi. Yaqında tamır halqlarnıñ aqları ekspertler mehanizmine maruza berdik, anda bu problemlerni qayd etemiz ve tamır halqlarnıñ aqları bozulğan narazılıq meydanlarını aytamız.
Aqyarlı jurnalist Andrey Vasilyevniñ qayd etkenine köre, «narazılıq meydanları» olmağan şeerde daa büyük ruhsetsiz binalar qurulğan edi.
– Aqyarda soñki yılları bayağı çoq garaj yıqtırıldı. Şeerde maşinalar çoq, kooperativler yetmey, yıqtırılğan bir çoq bina ise sovetler zamanından berli tura edi. Saiplerniñ topraq damartılarınıñ mülk vesiqaları olmağanı içün qararlar tez ve şartsız yerine ketirilgen edi. Ekinci mesele daa global ve bir çoq insanğa tesir etti – şahsiy mesken qurucılıq içün belgilengen topraq damartılarında qurulğan çoq qatlı mesken evler. Böyle şeyler Ukraina zamanında pek tarqalğan edi. O vaqıt er bir vatandaş şeerde şahsiy mesken ev qurmaq içün izin ala bilgen edi, amma bunıñ yerine anda 100 dairelik çoq qatlı bina peyda olğan edi. Rusiye qanunları işke tüşürilgen soñ vaziyet daa beter oldı.
Andrey Vasilyevniñ bildirgenine köre, Rusiye qanunları topraq berilüvini ve qurucılıq başlatıluvını daa qolay laf etmege imkân bere.
– Vatandaş topraq alıp, ev quracağını yazma şekilde haber ete bile. Elbette, soñra onı işletmege açmaq içün bütün qurulışlardan keçmek kerek. Rusiye akimiyeti çeşit mehanizmlerni qullanmağa tırışa. 2014 senesi Sergey Menâylonıñ şeer merkezinde Kapitanskaya soqağındaki evni nasıl patlatqanı er kesniñ aqlında bar. 2015 senesinden berli böyle obyektlerniñ yıqtırıluvı aqqında çoq mahkeme qararı oldı, amma iç birisi yıqtırılmadı, çünki bayağı zor bir esnas bu. Bıltır federal akimiyet ruhsetsiz qurulğan binalarnı qanunlaştıruv tertibini bayağı qolaylaştırdı. Vatandaş evniñ qat sayısı talaplarına riayet etse, meselâ, artqaç qatlarnı yıqsa, böyle binanı qanunlaştırmaq imkânı peyda ola. Amma 12 qatı qurulğan, daireler satılğan, insanlar yaşağan obyektler içün bunıñ iç bir emiyeti yoq. Aqyarda böyle binalarnıñ sayısı 100-den çoq, daa 60 danesi qurula.
(Metinni Vladislav Lentsev azırladı)
Sergey Mokruşin, Qırım.Aqiqat alıp barıcısı