«Ealini deñiştirüv siyaseti» – ekspertler qırımlılarnıñ mülküni tutıp aluv aqqında

İşğal etilgen Qırımda Rusiye akimiyeti yarımadanı terk etken qırımlılarnıñ mülküni öz maqsadlarınen qıdıra, hususan Rusiye arbiyleri ve qorantalarına bermek maqsadınen. Tafsilâtlıca Qırım.Aqiqatnıñ maqalesinde oquñız.

Qırımnıñ Rusiye akimiyeti daa evel bildirgenine köre, Qırımda Ukrayina vatandaşlarına ait mal-mulkni «devletleştirip» satqan soñ eki milliarddan çoq ruble kâr etti.

«İşğal sebebinden regionnı terk etken insanlarnıñ mal-mülküni tapmaq içün rusiyeliler kommunal hızmet müessiselerini ve yoqlav bürosını celp etti. İşğalciler böyle mulk tapsa, öz memuriyetini «yekâne mirasçı» olaraq ilân ete», – dep haber etti Milliy tirenüv merkezi.

Qırımnıñ Rusiye akimiyeti qomşu Rusiye regionlarından farqlı olıp, «keçici müddet» çerçivesinde böyle faallik içün «uquqiy imkânları» bar. Devlet duması

Devlet Duması birinci oquvda Qırımda ve Aqyar şeerinde Rusiye akimiyetiniñ mülk ve topraq munasebetleriniñ hususiyetleri, köçme mülkniñ kadastr cedveli saasındaki munasebetlerni tertiplev vekâletlerini 2030 senesi yanvarniñ 1-ne qadar (şimdi 2025 senesi yanvarniñ 1-ne qadar) uzatmaq aqqında federal anayasa qanun leyhasını tasdıqladı.

«Al-azırda 9912 SVO (Rusiyede Ukrayinağa qarşı cenkni böyle adlandıralar – QA) iştirakçisi ve qoranta azaları bedava topraq damartısını almaq içün nevbetini bekley, 826 topraq damartısı bedava berildi», – dep qayd etile leyhanıñ izasında.

Qırımda Ukrayinanen cenkke añlaşmalı askerlerni çağıruv planını yerine ketirmek içün şimdi qayd olğan yerine baqmadan añlaşma tizgen soñ Rusiye arbiy hızmetçileri topraq damartısını ala bile. Deñişme sentâbrniñ 5-nden işke tüşürile. Bundan ğayrı, Qırımda yaşağan ÇVK «Vagner» paralı askerlerniñ damartı içün muracaat etmege aqqı bar.

Bularnıñ episi yarımadanıñ Rusiye akimiyetini tek Qırımdan ketken Ukrayina vatandaşlarından degil de, qırımlılardan da mülkni, hususan topraq damartılarını faal sürette tutıp almağa yardım ete. Bu 2025 senesi martnıñ 1-nden başlap qurucılıq, bağçacılıq ve sebzecilik içün olğan topraq işletilmegen, üç yıldan ziyade baqılmağan olsa, qullanılmağan topraqlarnı devletniñ faydasına çekip almaq mümkün olğan qanun işke tüşürilgen soñ faal sürette tedbirlerniñ başlanması beklenile.

Qırımda topraq. Nümüneviy fotoresim

Qırımtatar Milliy Meclisiniñ reis muavini İlmi Umerov Qırım.Aqiqatqa tarif etkenine köre, işğal devam etse, qırımlılarnıñ aqları bozulmağa devam etecek.

İlmi Umerov

«Rusiye olğan bir akimiyetniñ böyle areketleri tahmin etile bile. «Dünya temeline qadar bozulğanına qadar» olar toqtamaycaq. Olarnı toqtatmaq kerek. Ukrayina özü bunı yeñip olamaz. Azatlıq sevgen bütün memleketlerden ciddiy yardım kerek. Eger istilâcını acele sürette toqtatmasaq, dünya qanun ve tertibi bozulacaq. Ve şimdi işğal etilgen topraqlarda mülkniñ devletleştirilüvi kibi şeyler umumen ufaq bir şey körünecek, amma hususan büyük şahsiy ğayıp olacaq. Soğuncılar tarafından devletleştirilgen evler ğalebeden soñ saiplerine qaytarılacaq, bazıları ise (menimce) yıqılğan kibi sayılacaq. İstilâ ve işğal devam ete, halq bir ğaye – bizim ğalebemiz etrafında birleşmek kerek», – dedi Meclis reisiniñ muavini.

Qırım reintegratsiyası birleşmesiniñ eksperti Olesâ Tsıbulkonıñ malümatına köre, rusiyeliler bu amelni ilk olaraq işğal etilgen Donetsk ve Lugansk şeerlerinde ve 2014 senesinden berli işğal altında bulunğan diger şeerlerde işletti.

Olesâ Tsıbulko

«Belli bir vaqıt Qırımnı tiymediler, Rusiyede demokratiya ve mülk aqlarını qorçalav bar olğanını köstermege tırıştılar. Yañı işğal etilgen topraqlarda istilâ başlanğan soñ arbiylerni yerleştirmege kerek olğanı içün köçme mülk daa faal alındı. Şunıñ içün işğalci akimiyet saiplerine Rusiye pasportlarını almaq ve mülkni Rusiye Federatsiyası qanunlarına köre yañıdan cedvelge almaq içün sıñırlı müddet berdi. Bu müddetten soñ mülkni ala bileler. Şimdi Qırımda da bu işlengen mehanizmler qullanılıp başlandı. Bundan ğayrı, 2014 senesinden berli işğal altında olğan şeerlerniñ misalinde «süzüv» ve «apis» mehanizmi, adamlarğa qarşı casuslıqta qabaatlavlar, çoqusı alda Ukrayina tarafdarı olğanları içün ya da iç sebep olmağanda. Böyle misaller adamlar köçme mülknen bağlı meselelerni çezmege ya da soy-soplarını ziyaret etmege kelgende qayd etildi», – dep izaatladı vaziyetni Qırım.Aqiqatqa ekspert.

«Qırım ukrayinleri ülke şurasınıñ» vekili Vladıslav Mıroşnıçenko qayd etkenine köre, işğalci akimiyetniñ böyle faaliyeti Qırım ealisini deñiştirüv siyaseti çerçivesine uyğun.

«İşğalciler diger işğal etilgen topraqlarda bunı üç yıldan berli yapalar. Qırım yarımadasında bunı yapmaları müstemlekeleştirüv esnaslarınıñ faalleşkenini ve Rusiye akimiyetiniñ işğal altındaki Qırımnı rejimge qoltutqan Rusiye vatandaşlarınen toldurmaq ıntıluvlarını köstere», – dep qayd etti Qırım.Aqiqatqa cemaatçı.

Ukrayina Yuqarı Radasınıñ sabıq aqyarlı deputatı, Kyiv şeer şurasınıñ deputatı Dmıtro Bilotserkovetsniñ fikirince, olıp keçkenler «Kremlniñ insanlıqqa qarşı daa bir cinayeti» ola.

Dmıtro Bilotserkovets

«Ukrayina toprağında Ukrayina vatandaşlarınıñ mülküni reydlernen elge keçirüvde iştirak etken er kes halqara mahkemelerde de mesüliyetke çekilecek. 2014 senesinden başlap Kreml Qırımda migratsiya aqınlarını zornen deñiştire, bir çoq insannı yarımadadan zornen çıqara, şimdi ise bu adamlarnıñ ev ve dairelerini alalar. Men eminim ki, erte ya da keç bu qanunsız areketler içün mesüliyet olacaq», – dep ayttı fikrini Qırım.Aqiqatqa deputat.

Muarririyet telükesizlik maqsadınen adını aytmağan yaltalı Qırım cemaatçısı Qırım.Aqiqatqa tarif etkenine köre, Ukrayina vatandaşlarından mulkni çekip aluv adiseleri Qırımda arta.

«Ket-kete qanunsızlıqqa ilerilegen bu dünyada artıq şaşırmaysıñ. Böyle areketler ne qanun, ne de «ıstıla» qaidelerine köre doğru degil. Yaqında Ukrayina iş adamlarınıñ mülküni alğan olsalar, şimdi adiy insanlar aqqında laf kete. İnsanlar zaten bir kere ceza aldı, qazanğan er şeyini taşlap ketmege mecbur ediler. Şimdi bu insanlarnı ekinci kere cezalamağa isteyler, qanuniy mulklerini alıp. Bu iş yahşılıqnen bitmeycek kibi körüne – bumerang lâğu etilmedi», – dep ayttı cemaatçı.

Berilgen malümatqa köre, Aqyarda da Ukrayina vatandaşlarınıñ mal-mülkü tutıp alına. Meselâ, bu yılnıñ oktâbr ayında mahkeme Aqyarnıñ Balıqlava rayonı Rusiye prokuraturasınıñ musadere davasını qanaatlendirdi – «belli olğanına köre, Balıqlavadaki Fortifikatsionnaya soqağında 600 metr kârelik alan Ukrayina vatandaşına ait ve bu qanunlarğa zıt kele».

Ukrayina prezidentiniñ Qırım Muhtar Cumhuriyetindeki daimiy vekili Tamila Taşeva Ukrayina insan ya da devlet aqlarını bozğan areketlerni tanımaycaq, dep bildirdi. Bularnıñ arasında işğal etilgen Qırımda Ukrayina vatandaşlarınıñ mülküni «devletleştirmek» ya da musadere etmek qararlarıdır.

MALÜMAT: Ukrayinağa qarşı Rusiye silâlı ücümi fevralniñ 24-nden sabadan berli devam ete. Rusiye ordusı arbiy ve vatandaş infrastrukturasınıñ esas obyektlerine avadan darbe endire, uçaq alanları, arbiy bölük, cermay bazaları, yaqıt stantsiyaları, kilse, mektep ve hastahanelerni viran ete.

Aprelniñ başında Moskva Ukrayina şimalinde faal olğanını toqtattı, dep bildirdi. Tezden Ukrayina akimiyeti Kıyiv, Çerniğiv ve Sumı vilâyetinde Rusiye arbiyleri qalmadı, dep ayttı.

Rusiye ordusı çekilgen soñ azat etilgen köy ve şeerlerde kütleviy öldürüv adiseleri aqqında belli oldı. Bazı ğarbiy liderler Rusiyeni cenk cinayetlerinde qabaatladı. Rusiye akimiyeti arbiyleriniñ öldürüvlerge alâqası bar olğanını inkâr etip, olarnı «uyduruv» dep adlandıra.

Rusiye Ukrayinağa qarşı basqıncılıq cenk alıp barğanını inkâr ete ve bunı maqsadı «askeriysizleştirüv ve denatsifikatsiya» olğan «mahsus operatsiya» dep adlandıra.

Roskomnadzor Qırım.Aqiqat saytını blok etti. Qırım.Aqiqatnı küzgü saytı vastasınen oqumaq mümkün: https://krymrcriywdcchs.azureedge.net. Esas adise-vaqialarnı Qırım.Aqiqatnıñ Telegram ve İnstagram saifelerinden taqip etiñiz.