Özüni FSB hadimleri olaraq tanıtıp, belli olmağan yerge alıp kettiler. Yedi ay evelsi Aqyarda Sergey Grışçenkov hırsızlandı, tuvğanları onıñ taqdiri aqqında alâ daa bir şey bilmey. Aq qorçalayıcılar deyler ki, bu kibi vaziyetler sıq-sıq qayd etile ve Rusiye mahsus hızmetleriniñ hadimleriniñ er künlük ameliyatı oldı. Rusiye quvetçileri ne qadar cezasız areket ete, ğayıp olğanlarnıñ taqdiri aqqında ne belli ve ne içün bu areketler arbiy cinayetlerden daa ağır dep sayıla Qırım.Aqiqatnıñ bu materialında oquñız.
Esaplardan keçmey
Qırım.Aqiqat mühbirine Sergey Grışçenkovnıñ qızı aytqanı kibi, bugünge qadar babasınıñ bulunğan yeri ve onıñ uquqiy statusı aqqında iç bir malümat yoq. Rusiye uquq qoruyıcıları onıñ ğayıp oluvınen alâqasını red ete.
Bu, hırsızlanğan qırımlılarnıñ tuvğanları körgen tipik bir şey. Qırım ve Aqyar boyunca FSB idaresinden episi bir cevap alalar, quvetçiler tarafından qaçırılğan insan "ceza-prosessual kodeksine köre tutulmadı ve tahqiqat bölüginiñ malümatına köre, cinaiy davalar açılmadı". Tahqiqat izolâtorlarından sorğularğa da aynı cevaplar kele: "Vesiqalar bazasında şübheli, qabaatlanğan ve mahküm etilgenlerniñ cedveli... yoq".
Hırsızlav aqqında poliske muracaat etüvniñ faydası yoq, FSB hadimleri hırsızlanuvğa alâqası bar olğanından emin olğan soñ, taqiqatçılar teşkerüv malümatını arbiy prokuraturağa bere, prokuraturada ise "bozuvlar"nı körmeyler. Yuqarı prokurorlıq organlarında şikâyet, şikâyet etilgen prokurorğa qaytarıla.
"Rusiye, Belarus ve Ukrayinadan siyasiy mabüsler" sergisi. Praga, Çehiya, 2025 senesi oraq ayınıñ 24-ü
Mahkemede tapıldı
FSB hadimleri tarafından alıp qaçırılğan Qırımlılarnen ne olğanını mahkemede bergen ifadelerinden añlamaq mümkün. Aq qoruyıcı ve jurnalist İrına Danılovıçnı mahsus hızmetler idaresiniñ azbarında bir afta devamında ağır şaraitlerde tutıp, cinaiy davanı uydurmaq maqsadınen vaqıt-vaqıt işkencege oğrattılar. Onıñ aytqanına köre, bu mağazda insanlarnı aftalar devamında işkencege oğratalar, soñra FSB-ge şikâyetleri olmağanını bildirgen video çıqarmağa mecbur eteler, bundan soñ ise cinaiy davalar açıla.
İrına Danılovıç
Lâkin daa uzun müddetke ğayıp olğan qaçırılğanlarnıñ başqa bir kategoriyası bar. Olarnıñ vaziyeti aqqında, üç ay devamında Aqmescitniñ 2-nci SİZO-sında tolu izolâsiyada bulunğan Lüdmila Kolesnikovanıñ mektüplerinden belli oldı. Berilgen malümatqa köre, o, bütün bu vaqıt devamında, onıñ tuvğanlarına haber etmege imkânı olmağan ve gigiyena imkânları olmağan bir yerde tutuldı. Daa soñra onı devlet hainliginde qabaatladılar.
Lüdmila Kolesnikova
Amma soñki bir yıl içinde qaçırılğanlar ve devletke hainlik yapqanlarnen bağlı davalar sıq rastkele. "Qırım esnası" yazğanına köre, Aqyar sakini Dmitriy Mıskov, "LisaAlert" qıdıruv taqımı onı ğayıp olğanı kibi qıdırğanından 11 ay keçken soñ, devlet hainliginde qabaatlanıp mahküm etildi.
2024 senesi quralatda aq qoruyıcılar tuvğanlarına Canköy rayonınıñ sakini Lera Cemilovanı qıdırmamaqnı tevsiye etti, kelecek sene arman ayında ise o, 15 yılğa azatlıqtan marum etildi.
2024 senesi qara qış ayında İsmail Şemşedinovnıñ quvetçiler tarafından qaçırılğanı belli oldı, kelecek sene oraq ayında ise o, Qırım Yuqarı mahkemesinde devlet hainligi aqqında ükümnen tapıldı.
Oleg Budnik 2023 senesi hırsızlanğan edi, soñra ise ukrayin istihbaratınen alâqası olğanı içün qabaatlı tanıldı.
Cenk cinayetinden daa ziyade
Berilgen cedvel tolu degil, amma FSB iştirakinen hırsızlanğan Qırımlılarnıñ episi devletke hainlik qabaatlavı boyunca mahkeme kürsüsinde bulunmağanını qayd etmek kerek.
Eki yıldan ziyade esir alınğan Aqyarda hırsızlanğan Farhad Soliyev ve Server Aliyev aqqında alâ daa bir şey belli degil.
Yedi Quyu qasabasından üç qadın - Larisa Gayday, Elvira Ablâzova ve Tamara Simonenko (Pavlenko) ve 2024 senesi hırsızlanğan Aqyar sakini Tatyana Dyakunovskaya aqqında iç bir malümat yoq.
Bundan ğayrı, bu sene mahsus hızmetler tarafından qaçırılğan Kezlevli Tatyana Ştrifanova, aqayı Natalya Polüh ve Oleg Platonov, "acele yardım" hadimi Tamara Çernuh ğayıp oldılar.
Qırımlı feldşer Tamara Çernuh (solda) "acele yardım" brigadasınıñ erkânında, 2023 senesi
"Ve bu tek açıq malümat olğan davalar. Lâkin hırsızlanğanlarnıñ çoqusı aqqında iç bir şey belli degil, çünki tuvğanları, bu haberlerge zarar ketireceginden qorqalar. Ve adları bildirilmese bile, tafsilâtlı malümat bermek istemeyler", — dep añlata Andrey Zubarev, Çernigovdaki İnsan aqları tasil evinen işbirlikte Qırımda insan hırsızlavlarını belgilegen ve ögrengen "Qırım insan aqları evi" cemaat birleşmesiniñ müdiri.
Aq qorçalayıcı Qırım.Aqiqat mühbirine añlatqanı kibi, zorbalıqnen ğayıp oluvlarnıñ sayısı, açıq keyslerniñ sayısından bayağı ziyade. Ve bunıñ kibi er künlük ameliyatnı "sivil şahıslarğa nisbeten keñ kölemli basuv ya da sistematik ücümler" kategoriyasına kirsetmek içün ciddiy sebepler bar. Ve onıñ miqyası ya da sistemligi, insanlıqqa qarşı cinayetlerniñ esas alâmetlerinden biridir.
"İnsanlıqqa qarşı cinayet kibi bir şey bar. Bu cenk cinayetinden daa büyüktir. İnsanlıqqa qarşı cinayetler kibi tanılğan areketler arasında zorbalıqnen ğayıp etüv de bar. Ve bu ıstıla şimdi Qırımda körgenimizniñ tam manasını bere. Vaqıt kelir ve toplanğan deliller bu areketlerge kerekli qıymet kesip, qabaatlı ve alâqası olğan şahıslarnı mesüliyetke çekmege yardım etecek", — dep qayd etti Andriy Zubarev.
2024 senesi orta küz ayınıñ başında Zmina İnsan aqları merkeziniñ temsilcisi Tatyana Jukova Varşavada OSCE halqara konferentsiyasınıñ sessiyası vaqtında siyasiy sebepli mahkeme ükümleri çıqarılğanı ve Qırım siyasiy mabüslerine tibbiy yardım kösterilmegeninden mesüliyetli olğan insanlarğa qarşı sanktsiyalar kirsetilmesine çağırdı. Misal olaraq, o, bu kibi areketler içün mesüliyetli olğanlardan biri olaraq Vadim Bulgakovnıñ adını ketirdi.
2023 senesi orta küz ayınıñ 26-nda QMC prokuraturası ukrayin mahkemesine Vadim Bulgakovğa qarşı qabaatlav aktını yolladı. Onı "devlet hainliginde" (Ukrayina Ceza kodeksiniñ 111-inci maddesiniñ 1-inci qısmı) qabaatladılar. Qırım Muhtar Cumhuriyetiniñ prokuraturası Bulgakovğa devlet hainliginde şübheli olğanı aqqında çeçek ayınıñ soñunda bildirdi.