ZMINA insan aqları Merkezi yerli sakinlerniñ taqip etilmesinde iştirak etken 35 Rusiye memurı endi qayd etti. Olar Rusiye FSB-siniñ hadimleri, prokurorlar, mahkemeciler, SİZO ve apishanelerniñ reberleri, em de apishanelerniñ tibbiy hızmetleri.
Uquq qoruyıcılar bu malümatnı "qara cedvelge" kirsetti ve bu insanlarğa qarşı sanktsiyalar kirsetilmesini talap ete. Aynı zamanda Rusiye tarafından işğal etilgen Qırımda "casuslıq" ve "devlet hainligi" davalarınıñ sayısı arta. Qırım uqu qoruyıcı gruppasınıñ malümatına köre, Rusiye quvetçileri bu maddelerge köre eñ azından 50 Ukrayina vatandaşını qabaatlay.
"Qara cedvel"ni tolu dep saymaq mümkünmi ve Rusiye quvetçileri kimni casuslıqta qabaatladı? Bu aqta Qırım.Aqiqat Radiosınıñ efirinde alıp barıcı Roman Spiridonov ZMINA İnsan aqları merkeziniñ talilcisi Nari Usenko, Qırımtatar resurs merkeziniñ adliyecisi Lüdmila Korotkih ve Qırım.Aqiqat frilanser Vladislav Esipenkonıñ qadını Yekaterina Esipenkonen laf etti.
Uququ qoruyıcılarnıñ "qara cedvelinde" Aqmescit SİZO-sınıñ yolbaşçısı Viktor Harçenko bar. İşte bu izolâtorda otit hastalığına oğrağan ve qısmen eşitüv qabiliyetini coyğan ekim ve vatandaş jurnalisti İrına Danılovıç oldı.
Vladislav Yesipenko ve İrına Danışovıç
Anda Aqmescitteki Cezalarnı yerine ketirüv hızmetiniñ 91-nci federal tibbiy-sanitar bölüginiñ yolbaşçısı Pavel Pavlenko da buluna. Uquq qoruyıcılarnıñ malümatına köre, İrınağa tibbiy yardım kösterilmegeninden sebep qısmen eşitüv qabiliyetini coydı.
Cedvelde, "Anğarada gaz borusında diversiya" davasını baqqan ve Nariman Celâl ve ağa-qardaş Ahtemovlarğa qanunsız ükümler çıqarğan mahkemeciler de bar. Leniye Ümerovanıñ apis ve para cezaları aqqında qarar çıqarğan Şimaliy Osetiya mahkemecileri de bar.
"Bu cedvel tolu degil. Bugün 35 kişi bar, olarğa qarşı şahsiy sanktsiyalar kirsetilmesini tevsiye etemiz, şahsiy iqtisadiy sanktsiyalar. Ve bizde daa büyük bir cedvel bar, tahminen 270 insan bar, bular daa teşkerile ve malümat toplanıla. Yani ileride daa iş olacaq", — dep ayttı Qırım.Aqiqat Radiosınıñ yayınında ZMINA insan aqları merkeziniñ talilcisi Nari Usenko.
Siyasiy sebepler ile bağlı davalarnen oğraşqan er kes cedvelge kirsetile bile, dep ayta Nari Usenko. "Rusiyeden kelgen şahıs" ya da yerli kollaborant olğanı müim degil. Halqara sanktsiyalarğa oğramaları içün daa çoq malümat kerek. Rusiye akimiyeti ise onı cemiyetniñ irişiminden çekmege başladı.
"Halqara sanktsiyalar aqqında aytsaq, bu şahıslar yapqan areketlerniñ devamlılığını da talil etmek kerekmiz. Olarnı halqara sanktsiyalarğa celp etmek içün, biz, ilk evelâ, bir çoq malümat toplamaq kerekmiz, büyük, dep aytar edim, çünki şahıs aqqında bütün malümatnı toplamaq qolay degil", — dep ayta Nari Usenko.
Bu arada Qırımda çalışmaq içün materiallar daa çoq ola, dep qayd eteler uquq qoruyıcılar.
Oktâbrniñ 18-nde Rusiye kütleviy haber vastaları Qırımda Herson vilâyetinde yaşağan 23 yaşında qadın casuslıqta qabaatlanıp tutulğanı aqqında haber etti. "Tribunal. Krımskiy epizod" uquq qoruyıcılar teşebbüsiniñ malümatına köre, Rusiye telükesizlik hadimleri tarafından yaqalanğan qadınnıñ adı Anna Yeltsova. Olarnıñ malümatına köre, o, FSB tarafından 2022 senesiniñ soñunda hırsızlanğan edi.
Lüdmila Korotkih
Bu malümatnı tasdıqlamaq ya da red etmek qıyın, dey Qırımtatar resurs merkeziniñ uquqçısı Lüdmila Korotkih. Tekşirüv bayağı vaqıt ala, hususan soy-soplar tutulğan faktnı cemaatçılıqqa bildirmeseler, dep qayd ete advokat.
"Lâkin biz bu kerçekten de ola bilecegi ihtimalını istisna etmeymiz. Çünki bizde endi böyle pretsedentler bar edi... İrına Danılovıçnen böyle vaziyet oldı, onı qaçırğanda, belli bir vaqıtqace, ne onıñ soy-sopları, ne başqa birevleri onıñ qayda olğanını bile edi, buña baqmadan, onı mahsus bölükte, olar böyle deyler onı, Aqmescitteki 2-nci SİZO qutusında... Bizim kanallarımız vastasınen onıñ qayda olğanını belgilep oldıq, tek ondan soñ FSB İrına Danılovıçnıñ kerçekten de olarda olğanını ve oña qarşı belli bir protsessual areketler yapılğanını tasdıqlamağa mecbur oldı", — dep bildirdi Lüdmila Korotkih.
QRM-niñ malümatına köre, bu yılnıñ tek 9 ayı içinde Rusiye quvetöileri 29 adamnı tutıp, hainlikte qabaatladılar. Bir yıl evelsi daa 15 adam qabaatlanğan edi. Rusiye Ukrayinağa büyük cenkni başlamazdan evel Qırımda casuslıq ve hainlik yapqanları içün 20 adam taqip etilgen edi.
"Bu davalarnıñ spetsifikasını köz ögüne alğanda, kene de bunı tolu malümat dep aytıp olamaymız, çünki pek sıq bu tutulğan adamlar aqqında haber berilmey... Kene de, sual soy-soplarğa, tutulğanlarnıñ özlerine, olar bağlanmaq istemeyler ve biz er vaqıt bilmeymiz. Lâkin bu, taqip etilgenlerniñ sayısı onlarnen adam ola bilgen allar kategoriyasıdır", — dep ayta o.
"Qara cedvel"deki adamlardan biri Rusiye FSB-niñ Qırım boyunca idaresiniñ üyken tetqiqatçısı Vitaliy Vlasovdır.
Vitaliy Vlasov
O, Azatlıq Radiosınıñ ve Qırım.Aqiqatnıñ jurnalisti Vladislav Esipenkoğa qarşı protokol tizdi, anda jurnalistniñ maşnasında patlayıcı maddeler tapılğanı aqqında aytıla.
Neticede Vladislav Rusiye kontrolindeki Qırım Yuqarı mahkemesi tarafından beş yıl umumiy rejimli koloniyada qalmasına ve 110 biñ ruble para cezasına mahküm etildi. Şimdi o Keriçniñ 2-nci tüzetüv cezahanesinde buluna.
Yekaterina Yesipenko
"Vladislavğa diger siyasiy mabüslerge olğanı kibi tibbiy yardımnı teşkil etmek qıyın, amma Vladislavğa aşayt malları, gumanitar ve tibbiy yardım yollanılmasını yasaq etmegenleri yardım ete. Şunıñ içün men Vladislavnıñ kerekli vaqıtta qolunda ola bilecek ilâclarnı da yollay bilen" — dep ayttı Qırım.Aqiqat Radiosınıñ efirinde onıñ qadını Yekaterina Yesipenko.
Vladislav endi apis müddetini öekti, bundan soñ, Rusiye qanunlarına köre, onı şartlı olaraq azat ete bileler. Amma cezahaneniñ müdiriyeti oña izin bermey, dep ayttı ömür arqadaşı.
"Birinci vaqialar öyle körüne edi ki, Vladislavğa cinaiy davağa para cezasını kirsetmege lâyıq olğan vaziyetni mahsus olaraq meydanğa ketirgenler. Yani bir çeşit bozuv içün işaret. Ve eger de bu bozuv onıñ cinaiy davasında olsa, onıñ şartlı müddetten evel azat etilüvge muracaat etmege aqqı yoq", — dep ayta Yekaterina.
Daa soñra cezahaneniñ müdiriyeti Vladislavğa müddetten evel azat etilmesi içün muracaat etmekni teklif etti, dep hatırlay Yekaterina, amma bu muvafaqiyetsiz oldı.
"Vladislavğa, sanki böyle, biraz şaşmalap, müdiriyet dedi: "Ne içün şartlı müddetten evel azat etilüvge ariza yazmaysıñ? Bizde iddialar yoq". "İşleriñ nasıl?" — dep soradılar. Yani, olar muracaat etmege tırışa bilecegimizni ayttılar. Üç aftadan soñ müdiriyet tatilden qayttı ve biz mında mesleatlaştıq, tüşündik, amma şimdilik seni azat etip olamaymız dediler", — dep bildirdi Vladislavnıñ apayı.
Qırım.Aqiqat Radiosınıñ efirinde Yekaterina Yesipenko millet vekili, Ukrayina Yuqarı Radasınıñ söz serbestligi komitetiniñ reisi Yaroslav Yürçişinniñ Rusiye quvetçileri jurnalistni ekinci müddetke apiske almağa azırlağanları aqqında beyanatını izaatladı.
Böyle bir örnek endi Dmitriy Ştıblikovnen olğan edi, o, apiste ekinci müddetini alğan edi. Yekaterina qayd etti ki, aqayına yañı cinaiy dava açılacağını köstergen deliller şimdilik yoq.
MALÜMAT: Ukrayinağa qarşı Rusiye silâlı ücümi fevralniñ 24-nden sabadan berli devam ete. Rusiye ordusı arbiy ve vatandaş infrastrukturasınıñ esas obyektlerine avadan darbe endire, uçaq alanları, arbiy bölük, cermay bazaları, yaqıt stantsiyaları, kilse, mektep ve hastahanelerni viran ete.
Aprelniñ başında Moskva Ukrayina şimalinde faal olğanını toqtattı, dep bildirdi. Tezden Ukrayina akimiyeti Kıyiv, Çerniğiv ve Sumı vilâyetinde Rusiye arbiyleri qalmadı, dep ayttı.
Rusiye ordusı çekilgen soñ azat etilgen köy ve şeerlerde kütleviy öldürüv adiseleri aqqında belli oldı. Bazı ğarbiy liderler Rusiyeni cenk cinayetlerinde qabaatladı. Rusiye akimiyeti arbiyleriniñ öldürüvlerge alâqası bar olğanını inkâr etip, olarnı «uyduruv» dep adlandıra.
Rusiye Ukrayinağa qarşı basqıncılıq cenk alıp barğanını inkâr ete ve bunı maqsadı «askeriysizleştirüv ve denatsifikatsiya» olğan «mahsus operatsiya» dep adlandıra.
** ** ** ** **
Roskomnadzor Qırım.Aqiqat saytını blok etti. Qırım.Aqiqatnı küzgü saytı vastasınen oqumaq mümkün: https://krymrcriywdcchs.azureedge.net. Esas adise-vaqialarnı Qırım.Aqiqatnıñ Telegram ve İnstagram saifelerinden taqip etiñiz.