Budır Qırımnıñ özü: yarımadanıñ 20 belli ziyaret yeri (süret toplamı)
Kezlev, Cuma Cami. Bu bina 450 yıl evel I Devlet Geray saltanatı sürgende quruldı. Ondan son cami bir qaç kere deñiştirile ve tamirlene edi. Sovet devrinde cami, müzey ve mimarlıq abidesi edi, 1990-ıncı yılları ise onı müminler içün kene açtılar
Kezlev, Muqaddes Nikolay kilsesi. O 19-ıncı asırnıñ soñunda dağılğan Muqaddes Nikoley Mirlikiyskiyniñ kilsesi yerinde quruldı. Meraqlı ki, cami ve kilse arasında sadece 200 metrlıq mesafe
Aqmescit, saat ile qulle. Qırım paytahtınıñ demiryol vokzalı ve onıñ eñ tanılğan qısmı - saat ile qulle - 1951-cı senesi quruldı. Qullenin öksekligi - 42 metr
Aqmescit, Lenin abidesi. Tunçtan yapılğan eykel şeer merkezinde aynı adlı meydanda yerleşken. Abideni 1967 senesi açtılar
Aqyar, Battırılğan gemiler abidesi. 9 metrlıq eykel 1905 senesi peyda oldı. 1854 senesi - Qırım cenki vaqtında - rusiye ordusı yedi eski gemini battırıp, inglis-fransız flotuna Aqyar körfezine yol qapattı
Aqyar, Hersones Tavriceskiy. Eski yunan şeer devletini milâttan evel 422-421 seneleri yunanlar qurdı. Onıñ adınıñ doğru tercimesi - “yarımada”. Qadimiy zamanlarda o müim ticaret, siyaset ve üner merkezi edi. Bugün Hersonesnin qalıntıları aynı adlı müzey qorucılığınıñ qısmı ola
Yalta, Qarılğaç yuvası. Saraynıñ şimdiki sıfatı 1912 senesi peyda oldı. Bundan evel o yerde istifadaki rus generalınıñ ağaçtan yapılğan yazlıq evi edi. Evelde saray binasında restoran ve oquv odası bar edi. Şimdi ise o havflı alda, çünki temelinde çatlaqlar bar
Yalta, Massandra sarayı. Şato üslübinde eki qatlı saray 20 yıl devamında qurula edi - başta kinaz Vorontsov buyrğınen, soñ imperator III Aleksandrnıñ. Sovet vaqtında saray verem hastaları içün sanatoriy edi, onda soñ devlet yazlıq evi oldı, anda Stalin, Hruşçöv ve Brejnev raatlana edi. Müzey ise ukrain mustaqillik vaqtında açıldı
Bağçasaray, Han Sarayı. Han Saraynıñ temeli XVI asırnıñbaşında qoyuldı, onen beraberlikte bütün Bağçasaraynıñ qurulışı da başlandı. Keçmişte - Qırım hanlarınıñ rezidentsiyası, bugün - eski şeerniñ qalbi ve qırımtatar saray medeniyetiniñ dünyada yekâne nümünesi
Bağçasaray, Çufut Qale. Qırım paytahtı Bağçasaraydan Aqmescitke avuşmağance, onıñ merkezi Çufut Qale edi. Bir yarım asır o bizanslılar ve qıpçaqlarnıñ, qırımçaq ve qaraylarnıñ saipliginde edi
Keriç, Pantikapey. Şimdi bar olğan Şarqiy Avropa şeerleri arasında Pantikapeyden daa qadimiy olğan soyu tapılmaz. Milâttan evel 600-ıncı yılda onıñ temelini Milet şeerinden kelgen yunanlar qoydı. Milâttan evel 5-inci asırda Pantikapey Bospor qırallığınıñ paytahtı oldı
Keriç, Büyük Mitridat merdiveni. Onıñ qurucılığı 1830-ıncı yılları şeer rekonstruktsiyasınıñ bir qısmı oldı. Merdivenniñ leyhasını yunan mimarı Aleksandr Digbi çizdi. Bugün merdiven dağıla. Onıñ pekitmek içün Qırımnıñ rusiyeli akimiyeti 167 million ruble masraf etken, amma qurucı taqımlarınıñ işi iç körünmey
Kefe, Ceneviz qalesi. Bu qaleniñ tış mudafaa divarı bir degil, eki istihkam sırası bar edi - tsitadel ve tış qısmı. Böylece, Kefeniñ qalesi Avropanıñ eñ küçlü qalelerinden birisi edi. Tsitadel 1340-1343 seneleri köterildi ve daa on yıl devamında qurulıp bitirile edi. Bugüngece tsitadelniñ yalıñızğarp divarınıñ cenübiy qısmı ve eki qullesi ve baş qapılarınıñ eki pilonı saqlanılıp qaldı
Kefe, “Merametli dea” çeşmesi. Onı 1890 senesi İvan Ayvazovskiyge tuvğan şeerine yardımı içün minnetdarlıq kibi tilklediler. Amma Ekinci Cian cenki vaqtında şeçme yoq oldı. Ğayrıdan onı ukrain mustaqillik vaqtında tiklediler
Sudaq, Ceneviz qalesi. O Ceneviz Qaya üstünde qurulğan ve Sudaq körfezinden 150 mert ökseksiginde yerleşken. Qaleniñ ilk mudafaa inşaları daa 6-7 asırlarda peyda oldı ve soñ, 700 yıl devamında, bizanslardan hazarlara keçe edi, 14 asırda ise onı cenevizlerniñ eline keçti. Tamam olar bugüngece qalğan çoqusı binalarnı qurdı. Şimdilik Ceneviz qalesi - Sudaqnıñ eñ meşur yeridir
Köktöbel, Maksimilian Voloşın abidesi. Voloşin Köktöbelni ilk sefer ösmürlik çağında ziyaret etti. 15 yıldan soñ ise anda belli şair ve ressam sıfatında qayttı. Onıñ sayesinden, Qırım şarqında yerleşken qasaba, icadiy müneverler içün bir Mekke oldı. Türlü vaqırlarda Voloşinniñ musafirleri Mandelştam ve Gorkiy, Bulgakov ve Tsvetayeva olğan. Şairniñ eykeli Köktöbel yalısında 2009 senesi açıldı. Tunçtan yapılğan Voloşin, 20 yıldan çoq yaşağan evine taba baqa
Köktöbel, Maksimilian Voloşınnıñ müzey evi. Manzarası Qara deñiz olğan eki qatlı evni Voloşin anasınen beraber qurdı. Daa sağ olğanında, şair ondan yazıcı, ressam ve alimler içün bedava raatlıq eviniyaptı. Voloşin 1932-ci senesi keçindi, ondan soñ 40 yıl devamında evni qadını baqa edi.
Ayuv Dağ. Bu dağ Büyük Aluşta ve Büyük Yalta arasında yerleşken. Geologlar, o 150 million yıl evel peyda oldı dep ayta
Aluşta, Mücizeci Nioalaynıñ faros kilsesi. Qırım içün unikal olğan kilseniñ ilk taşı 2004 senesi oktâbr ayında qoyuldı. Eki yarım yıldan soñ - 2007 senesi - onı tantanalı muqaddesleştirdiler.Baş haçnıñ tübünde yaldızlı taşnıñ içinde fener yerleştirilgen, bunıñ içün kilse faros kibi oldı. Kilsenin birinci qatında Deñiz qazaları müzeyi yerleşti
Aluşta, rotonda. Altı sutun ve “Aluşta - kurort” yazısı - deñiz yalısında meşur rotondanı 1951 senesi, cenkten soñ yapılğan abadanlaştıruv tedbirleri vaqtında tiklediler. Onı qurumaq içün para az edi ve malzemelerni üç yıl devamında toplay ediler. Başından, inşanıñ üstünde “SSSR vatandaşlarınıñ raatlanmaq aqqı bar” yazısı edi, soñra onı deñiştirdiler