Qurmandaki «Hizb ut-Tahrir» gruppasınıñ çıqarılacaq ükmü arfesinde bu dava mabüsleriniñ anaları bir kişilik narazılıq aktsiyalarına çıqtı. Qırımdaki Qurman rayonınıñ eki köyünde, Alabaş Qoñrat ve Büyük Onlarda, üç qadın – Zure Emiruseinova, Zeliha Abhairova ve Emine Abdulganiyeva – oğullarını aqlamağa çağırğan yazuvlı şiarlarınen turdı. Noyabrniñ 3-nde Rostov-na-Donu Cenübiy okrugınıñ arbiy mahkemesi Rustem Emiruseinov, Arsen Abhairov ve Eskender Abdulganiyevniñ ükmüni çıqaracaq. Prokuror 15 yıldan 18 yılğa qadar sert rejimli koloniyada qalmalarını istedi.
Qadınlar oktâbrniñ 31-nde bir kişilik narazılıq aktsiyalarına çıqtı, yazuvlı şiarlarında «Oğlum – terrorist degil» yazısı ve apiske alınğanlarnıñ fotoresimleri bar edi.
Zeliha, Arsen Abhairovnıñ anası bir kişilik narazılıq aktsiyası vaqtında
Qabaatlanğanlardan biri – yigirmi üç yaşında Eskender Abdulganiyev. O – Qırımdaki «Hizb ut-Tahrir davalarınıñ» eñ yaş mabüsidir. Apiske alınğanda Eskender yigirmi bir yaşında edi. Tintüv vaqtında qutulardan birinde 2003 senesiniñ «Al Vay» mecmuasınıñ bir qaç sanı tapıldı. Eskender, «davanıñ» qalğan üç mabüsi kibi, terror faaliyetinden iştirak etüv ya da teşkil etüvde qabaatlana.
Abdulganiyevniñ anası Emine oğlunı qurtarmağa tırışıp, bir kişilik narazılıq aktsiyasına çıqtı, dep ayttı.
«Başqa çaremiz yoq. Elimizde tek dua oqup, anda barışıq bir şekilde narazılıq bildirmek bar». Bir sebep olsa edi, o qadar can ağırtmaz edi, amma sebepsiz apiste yata. Bir yıl ve doquz ay apiste buluna. Balamnı qorçalamaq içün elimden kelgenini yapmağa azırım».
Emine Abdulganiyevanıñ aytqanına köre, onıñ bir kişilik narazılıq aktsiyası vaqtında yanına politsiya hadimleri kelmedi. Amma memuriy protokol tizilecegini red etmey. «Daa kelmediler, amma bekleyim olarnı. Bu künleri kelirler», – dep ayta qadın.
Eskender Abdulganiyevniñ anası Emine yazuvlı şiarınen (Foto: Qırım birdemligi)
Rustem Emiruseinovnıñ anası Zure hanımnıñ bir kişilik narazılıq aktsiyası vaqtında politsiya hadimleri onı bölükke alıp, protokol tizmege tırışqan edi.
– Siznen bölükke barmaycam. Bir kişilik narazılıq aktsiyasını keçirem ve mında turmağa aqqım bar, – dep itiraz bildire qadın politsiya hadimlerine. «Qırım birdemliginiñ» cemaat jurnalistleri çıqarğan videoda dialognıñ başı eşitile.
– Aqlı olğanıñıznı tüşünseñiz, biznen bölükke barıp, malümat berirsiñiz.
– Siznen ketmeycem.
– Keteceksiñiz.
Politsiya hadimleri ve Rustem Emirusenovnıñ anası (Foto: Qırım birdemligi)
Rustemniñ anası politsiya onıñ ve kelininiñ malümatını alğan soñ yaramadı. Olar adise yerini baquv protokolını tizip yetiştirgenler, bundan soñ Zure Emiruseinova fenalaştı. Şimdi gipertonik kriz ile hastahanede buluna.
«Yaşağan stressten soñ ekimler qan basımını normağa ketirip olamay, lâkin tünevin kibi artıq köterilmey. Bir şey bozmadı, bir kişilik narazılıqqa çıqtı, bir kereden uquq qoruyıcı organlarınıñ hadimlerinen eki maşina keldi. Olar esli-başlı qadınnen agressiv laf etti, ve bu alğa olar ketirgenler», – dep ayta Zure hanımnıñ kelini ve apiske alınğan Rustemniñ ömür arqadaşı Aliye Emiruseinova.
Emiruseinovlar qorantasına uquqiy yardım köstergen advokat Lilâ Gemeci, politsiya hadimleri qadınğa qarşı eki memuriy maddege istinaden protokol tizmege istedi, dep bildirdi. Politsiya hadimi Aleksey Bondarenko qadınnı «fevqulâde vaziyette (COVID-19 telükesi sebebinden – QA) piket keçirilüv nizamını bozğanında ve qaidelerge riayet etmegeninde qabaatlamağa» tırıştı, amma üç qadın da yazuvlı şiarlarnen tibbiy maska ve qolçaqlarda çıqtı.
Lilâ Gemeciniñ aytqanına köre, «qanunsız miting» qabaatlavınıñ sebebi bir kişilik aktsiya vaqtında bir-birine yaqın turğan qaynana ve kelinniñ aynı soyadı oldı.
«Aliye Emiruseinova, Zureniñ kelini, onı yazuvlı şiarınen telefonğa çıqardı, ve politsiya kelgende olar soyadları aynı dep, qanunsız aktsiya keçirgenlerinde qabaatlap başladı. İddialar pek hucur, bu, elbette, yasaq degil».
Aliye Emiruseinova bir kişilik narazılıq aktsiyasını canlı yayında köstere (Foto: Qırım birdemligi)
Bağçasaraydaki ekinci «Hizb-ut-Tahrir davası» mabüsiniñ anası Venera Mustafayevağa qarşı da eki aynı maddege istinaden memuriy dava açılğan edi. O, oğlu, qırımtatar aq qorçalayıcısı Server Mustafayevniñ ükmü çıqarılmazdan evel bir kişilik narazılıq aktsiyasına çıqqan edi. 2020 senesi sentâbrniñ 22-nde Venera hanım politsiya bölügine çağırıldı ve davası mahkemege berildi.
Rusiye kontrolindeki Bağçasaray rayon mahkemesi oktâbrniñ 12-nde Mustafayevağa qarşı açılğan «piket keçirüv nizamını bozuv» aqqında davanı qapattı.
Venera Mustafayeva intervyü bere (Müellifniñ fotoresimi)
Advokat Lilâ Gemeciniñ fikirince, qırımtatarlarnıñ narazılıq aktsiyaları kütleviy olmasın dep, bunıñ kibi davalar açıla. «Bunı narazılıqlarnı bastırmaq ve qırımtatarlarnıñ fikri er şey güzel olğanını köstergen resmiy malümattan farqlı olmağanını köstermek içün yapalar».
Advokat, Zure Emiruseinovağa qaba yanaşqanları içün politsiya hadimleriniñ areketleri şikâyet etilecek, dep qoşa. «Zure tatağa qıçırıp, maşinağa minmesini talap etkenler. Advokatnen bağda olmasa ve protokolnı o yerde tizmesini talap etmese ediler, Emiruseinovlar tutulacaq edi. Amma yapqanları neticesinde qadın içün acele yardım çağırıldı», – dep ayta Gemeci.
«Hizb ut-Tahrir işi» boyunca apiske alınğan ve mahküm etilgenlerniñ imayecileri olarnıñ taqip etilmesi diniy sebeplernen bağlı olğanını tüşüne. Advokatlar qayd etkenine köre, Rusiye uquq qoruyıcı organları tarafından bu dava boyunca taqip etilgenler – ekseriyeti qırımtatarlar ve ukrain, rus, tacik, azeri ve islâm dinini kütken diger millet vekilleri. Halqara uquq işğal etilgen topraqlarda işğalci devlet qanunlarını kirsetmege yasaqlay.
«Hizb ut-Tahrir» halqara islâm siyasiy teşkilâtı, bütün musulman devletleriniñ islâm halifeligine birleştirilmesini öz maqsadı olğanını ayta, amma olar, bu maqsatqa irişmek içün terroristik usullarnı red ete ve Rusiyede adaletsiz taqip etilgenini ayta. Rusiye Yuqarı mahkemesi 2003 senesi «Hizb ut-Tahrir» teşkilâtını 15 «terrorist» birleşme cedveline kirsetip, onı yasaq etti.