Yaqın künlerde bir sabıq zenaatdaşımnen munaqaşağa kirmege mecbur qaldım. Subet esnasında o ağzından, sen Qırımdaki yañı aqiqatnı qabul etip olamaysıñ, mında kimsege qurşun atmaylar, patlatmaylar, çalışmağa istegen – çalışa, umumen alsaq, er şey yolunda yani normal! – degen lafnı qaçırdı.
Onıñ aytqanlarını normal yaşayış dep esaplap olamaycağımnı añlatmağa areket ettim. Qırımda aqılğa yatmağan pek çoq şeyler olğanı, insan aqlarını ve üriyetni boş laf dep saymağan insanlar içün muitniñ özü bile, asla uyğun degil, ve böyle allar qarardan ziyadedir.
Oña: Qırımdaki cinaiy taqipler esnası artqanı, ictimaiy ağlarda derc etilgen şeyler içün memuriy apiske aluvlar ep artqanı normal bir şeymi? - deyim. Semetdeşlerimniñ apiske alınuvları kösterişli bir tedbir şeklinde qarardan ziyade nizam -tertip hadimleriniñ celp etilüvinen keçirilmesi normal bir almı? Mustaqil faillerge yapılğan memuriy basqı devam etip artması içün butün esaslar mevcut. Açıq menbalardan alınğan malümatqa köre, öz fikrini beyan etkenlerge nisbeten beş dane cinaiy iş açılğanı ve bu mesele boyunca memuriy taqip altına alınğanlar bir sürü olğanı aqqında belli.
Qırımda aqılğa yatmağan pek çoq şeyler olğanı, insan aqları ve üriyetni boş laf dep saymağan insanlar içün muitniñ özü bile, asla uyğun degil ve böyle allar qarardan ziyadedir
Ondan, Qırım jurnalistikasından memnünsiñmi? Qırım KHV (SMİ) «ğalipler taqımınıñ» yüreksiz ruporı olğanından memnünsiñmi? Qırımda serbest çalışqan jurnalistler içün içini qarartqan muit yaratılğanından memnünsiñmi? İnsanlarnıñ aq-uquq ve serbestligi meselesine kelgende yarımadada artıq, adalet yeñecegine işanmaq mumkün olğanını begenesiñmi?- dep soradım. Mahkemeler bu vaziyette tamamile qabaatlama pozitsiyasında turmaqtalar. Qapalı oturuşlarnıñ sayısı ep artmaqta. Qırım mahkemeleri içün bu şekil artıq bir norma olıp qalma telükesi mevcut.
Advokatlarğa yapılğan basqı artqanı, artıq olarğa yapılğan açıq basqı sayısı on kereden ziyade olması normalmi, dep meraqlanam. Susıp tura. Eger bu düşmanıña qarşı anonim mektup yazsañ, E merkezine tüşmeñ mumkün olacağından haberiñ barmı, deyim? İşte bu arada o bütünley soldu. E merkeziniñ hadimleri tarafından insanlarnıñ kütleviy şekilde tutılıp alınğanı aqqında ikâye ettim. Olar hususan slavyan miletlerine mensup olmağan şahıslar. Ekseriy allarda bu areketler, kafe ve camilerde, o al-azırda çalışqan bazarda yapılğanını ayttım. Tutıp alınğanlarnı DNK testi yapmaq içün tükürçigi ve parmaq izlerini alğanları añdım.
Delil ve isbatlarnı sıralamağa devam eter eken, insanlar özüniñ vatandaşlıq pozitsiyasını beyan etkeni içün parmaqlıq artına tıqılğanı ve bu muhalefetçi Aleksey Navalnıynıñ Qırımdaki tarafdarlarına qarşı yapılğanı söyledim. Şu cumleden yalıñız olaraq yapılğan ve kütleviy aktsiya ve piketlerge, yerli akimiyet tarafından qarşılıq kösterilgeni. Ukrain medeniy merkezi ve onıñ faillerine basqı yapılğanı, böyleliknen merkezniñ müşterileri demotive etilgeni ve işleriniñ devam etilmesi pek zorlaştırılğanı, normalmi dep sorayım.
Aşıqam, dep davranmağa başladı ve sağlıqlaşaraq başını sallap yetiştirerek, aman çapa-çapa ketti. Men ise, onı menden degil de, aqiqattan - şiddetli, kederli ve bir taraflama aqiqattan qaçmaqta, dep añladım
Baqam körem ki, menim delillerim sübetdeşimni ketken sayın müşkül utandıra, lâkin o, aqlı olğanımnı tanımağa azır degil. Oña, Qırımda ğayet ciddiy bir ictimaiy problema ep inkişaf etkeni yani köylerde ekimler yetişmemezligi artqanı normalmi, dep aytam. Artıq resmiy olaraq yarımda regionlarında sağlıq ocaqlarınıñ ekimlernen tekmillenmeme oranı 10% ziyade olğanı aqqında bildirilmekte. Kerçek raqam ise ondan qat-qat ziyade.
Aydı, yeter, yeter şunı, dedi subetdeşim. Razım, elbette problemalar bar, er şey tekmil olmağanınen razım, bağışla, amma men aşıqam, dep davranmağa başladı da, sağlıqlaşaraq başını sallap yetiştirerek, aman çapa-çapa ketti. Men ise, onı menden degil de, ne yazıq ki, «ğalipler taqımına» tabi olğan yüreksiz Qırım KHV (SMİ) tarafından saqlanması ve gizlenmesi imkânsız olğan aqiqattan – şiddetli, kederli ve bir taraflama aqiqattan qaçmaqta, dep añladım.
Zarema Seitablayeva, qırımlı, bloger (havfsızlıq maqsadınen muellifniñ adı ve soyadı deñiştirilgendir)
«Bloglar» rubrikasında bildirilgen fikir-tüşünceler müelliflerniñ noqtaiy nazarını aks ettirip, muarririyetniñ baqışlarınen bir olmaması mumkün.