Novoalekseyevka – Almeniñ babası sürgün etilgende bir yaşında edi. Ana-babası Orta Asiyadan Qırım yarımadasına qaytqanda Alme bir yaşını toldurğan edi. Faqat 70-inci seneleriniñ soñunda qırımtatarlarğa Qırımda yaşamağa yasaq etilgen edi, ve qorantası Herson vilâyetiniñ Novoalekseyevka qasabasına yerleşmege mecbur oldı.
Yıllar keçti, Alme Emirsale tasil alıp, Bağçasaraydaki qırımtatar mektebine çalışmağa kirdi. Ukrain tili ve edebiyatı derslerini bere edi. İşğal vaqtında semetdeşlerinen beraber ukrain arbiy bölüklerine barıp, aş ve aşayt mahsulatını alıp kete edi. «Qırım qadınları barışıq istey» areketi saflarında işğalge qarşı çıqqan edi.
Rusiye akimiyeti kelgeninen Qırımda ukraince, qırımtatarca ve rusça devlet tilleri olaraq ilân etildi. Asılında ise böyle bir şey yoq edi.
Your browser doesn’t support HTML5
История активной переселенки из Крыма (видео)
«Avgust ayında qırımtatar milliy mektebinde ukrain tili saatleri qısqartıldı. Qırımda ne yapacağımnı tüşündim. Bir yıl devamında QMPUda başlanğıç mektep ocası zenaatını oqudım ve 2015 senesi Ukrainanıñ esas qısmına köçtim», – dep ayta Alme.
Amma sebep tek iş degil edi. «Menim kibi insanlar nefes alamay edi, serbest, ukrain avası yetişmey edi. Qırımdan çıqasıñ – aynı ava bam-başqa ola, serbest olğanını is etesiñ», – dep ayta köçip kelgen.
Alme Emirsaleniñ Qırım fotoresimleri
O, Ukraina akimiyeti kontrol etken yerge köçken olsa da, devlet yardımını körmedi. «Devlet aqqında bir şey aytmaq istemeyim. Devlet yardımını is etmedim. İyül ayında keldim, vaqtınca köçip kelgen şahıs olaraq qayd oldım. Ana-babamnıñ yanına keldim, başqa bir yerge ketmek imkânsız. Başqa şeerni saylasañ, parañ yetmez. Devlet yardımı – deñizde bir tamçı kibi. Devlet yardımını bekleycek olsañ, Qırımda yaşamağa devam etmek mümkün ve daa yıllar devamında bekleyceñ. Devletniñ balağa köstergen yardımı – 800 grn., büyüklerge – 2 ay devamında 400 grn., üçünci ve dörtünci aylarında – eki qat eksik. Devlet yardımı budır. Ev meselesini aytmayım», – dey Alme.
Dey ki, zenaat boyunca çalışmaq şimdilik imkân yoq: qasabada oca çoq.
Buña baqmadan, Alme işsiz oturmay. O, Novoalekseyevka qasabasındaki meclisniñ kâtibi ola. «Qırımdan köçip kelgenimni isbatlamaq kerek yoq edi. Bir şey yapacaq olsañ, qapu açıq», – dep ayta o.
Alme Emirsale yerli meclis toplaşuvında
Bundan ğayrı, Alme qırımtatar liderleri başlatqan «Qırımnıñ vatandaş qamaçavı» aktsiyasına qoltuttı: «Bizler, Meclis azaları, iştirak ettik. Er kes elinden kelgenini yapa. Qadınlar – aşhanede, erkekler – tedbirlerni teşkil eteler».
«Qırım qaytarılacaq, bizler de qaytacaqmız»
Alme qızı Mavilenen beraber esas Ukrainağa köçti. Qızçıq qırımtatar tili dersleri olğan mektepke oqumağa kirdi. Mavile Qırımnı sağınğanını ve anda qaytmaq istegenini ayta.
Pakize Bekirova
Köçip kelgenniñ anası Pakize Bekirova qorantasınıñ ikâyesini büyük bir yara ile hatırlay. Aqayı bir yaşında olğanda Qırımdan sürgün etildi. Pakize hanım Orta Asiyada ğurbette dünyağa keldi. Ömür boyu Vatanğa qaytmaq arzusınen yaşadılar. İleride qaytacaqlarına ümüt etken ediler, qızları ise Rusiyeniñ Qırım işğali sebebinden yarımadanı terk etmege mecbur oldı.
«Orta Asiyada Vatanğa qaytmağa arzu ete edik. 1978 senesi Alme bir yaşında olğanda Qırımğa keldik. Qırımda qalacaq edik, Qarasuvbazar rayonında ev taptıq. Amma şunı dediler: mından tez-tez ketiñiz, 24 saatiñiz bar, qayd olamazsıñız – Orta Asiyağa ketiñiz. Amma biz mında, Novoalekseyevkağa keldik. Qırımtatarlar Qırımğa qaytmağa başlağanda biz de aveslendik. 6 sotka topraq aldıq, ev qurmaq içün topraq damartısı, qızımız daire alacaq edi, ara-sıra barğan edik, qızımız işke kirdi, ukrain tili ve edebiyatı derslerini bermege başladı, nevbetimiz yaqınlaşa edi, soñra ev quracaqmız, dep arzu etken edi. Amma qısmet olmadı. Qızımız Qırımnı terk etip, yanımızğa, Novoalekseyevkağa qaytmağa mecbur oldı», – dep ayta Pakize hanım.
Alme Emirsale qorantasınen
Qoranta Qırım Ukrainanıñ uquq alanına qaytacağına ümüt etmege devam ete. «Ümüt etemiz ki, Qırım qaytarılacaq, bizler de qaytacaqmız!» – dep qoştı Pakize Bekirova.