Novoalekseyevka-Çonğar-Aqmescit – Yerli matbuat vastalarında Qırım qıtaiy Ukraina ile avtobus alâqasını ğayrıdan tiklegeni aqqında malümat peyda olğanından soñ, qıtağa avtobuslarnıñ qatnavını kene yasaqladılar. Bu keçken aftanıñ başında tesadüfen oldı: «sıñır»ğa yol alğan bir qaç avtobusnı ukraina sıñırcıları keri qaytardılar. Aynı zamanda ukrain tarafı olğan malümatnı red etti ve Qırımğa yürgen avtobuslarğa biletlerniñ satuvı dekabr ayınıñ soñundan toqtatılğanı aqqında hatırlattı. Bunıñ ile, «resmiy» avtobus alâqasınıñ lâğu etilmesi yalıñız tenbellerni, ya da «bundan işi olmağan» insanlarnı qorquta. Yolğa çıqmağa planlaştırğanlarğa «boz» avtobuslarnıñ yönelüv vaqtını ögrenmek ve «sıñırda» başqa avtobusqa oturmağa azırlanmaq yeterlidir: kiriş nezaret noqtasından yolcu naqliyatnı keçirmeyler, şunıñ içün taşıyıcılar «atlarını keçitte deñiştire».
Qırım territoriyasından yolcu avtobuslarınıñ kirgizmesi ukrain tarafından keçken salı künü, yanvarniñ 20-de, toqtatıldı. Avtobuslarnıñ çoqusını, aydavcılarnıñ aytqanı kibi, sıñır bekçileri, sebebini añlatmadan, keri qaytardılar. «Kimse bir yerge endi ketmey» degen haberini yolcular vokzalda ögrene edi: vokzalda zaruriy avtobusnı qıdırıp, cemidanları ile çapqalağan yolcular dispetçerlerge bara edi. Olar ise seferlerni lâğu ettiler, dep, biletlerni teslim etmege teklif ete ediler.
«Maña barıp biletiñizni teslim etiñiz dep ayttılar. Avtobusnı lâğu ettiler. Ne içün – kimse bilmey. Nikolayev şeerine biletim bar edi. Kassada ise, acele ketmek kerek olsa, barıp «Krasnodar-Odessa» avtobusına sorap oturmağa teklif ettiler. İşte, böyle de kettim»,– dey qırımlılardan biri.
Şu künü aynı marşrut boyunca birden eki avtobusı yürgen taşıyıcılar işke devam etip oldılar. Biri yolcularnı Rusiye nezaret kiriş noqtasına qadar alıp bara, pasport nezaretinde toqtay ve soñra olarnı bitaraf yolağından Ukraina «sıñırı»na qadar ketire. Ekincisi – yolcularnı ukrain kiriş noqtasından alıp kete.
«Sıñırğa qadar barıp, anda naqliyatımıznı deñiştiremiz. O taraftan avtobus bekley. İç bir mesele yoq», – dep añlata avtobus aydavcısı.
Qazançnı coymamaq içün, bu kibi «boz» shema boyunca şimdi çoq aydavcı çalışa. Bunıñ ile, qoşma avtobusnı işletip, seferler er kün keçirile. Böyleliknen, er kün Aqmescit avtovokzalından «Yalta-Odessa» avtobusı yolğa çıqa. Aqşam ise endi keri qayta.
Beş insanğa bir talon ve cep telefonlarınıñ yasağı
Yolcular içün oñaytsız şeylerden biri – nezaret kiriş noqtasına çantaları ile ketmege mecburlar. Eki afta evelsi, yolcularnıñ aytqanı kibi, avtobuslardan çıqmağa bile kerekmey edi.
«Keçken sefer ketkende, pasport ve şeylerni avtobusta teşkere ediler. Sıñır bekçisi kirip, pasportlarnı toplay edi. Soñra olarnı qaytarıp ala ve yolğa devam ete edik», – dep tarif ete qadın.
Canköy şeerinden yürgen avtobuslar cedveli
Rusiye sıñırcıları pasportlarnı bir buçuq saat teşkere. Daa bir saat – ukrain tarafı. Umumen alğanda, «sıñırnı», teşkerüv ketişatnı beklev vaqtını esapqa alsaq, bir dört-beş saat içinde keçmek mümkün. Ukraina tarafından «Kalançak» kiriş noqtasında pasport nezaretine beşer insannı alalar – gruppanıñ başında olğan insanğa mütenasip talonnı bereler. Mında sigar çekmek olmay, amma telefonğa cevap berseñ, sögmeyler.
«Çonğar» civarındaki Rusiye kiriş noqtasında telefonlarğa cevap bermege olmay, subetni aman bitirmege talap eteler, sigarnı da taşlamağa rica eteler. Qırım kirişinde Rusiye sıñırcıları şahsiy şeylerni teşkereler, büyük çanta ya cemidanları olğan yolcularğa skanerden keçmege rica eteler.
«Evel keçitte olğanı kibi. «Qırım» limanı tarafından ukrain gümrüginden keçe edik, soñra ise «Kavkaz»da – Rusiye gümrükhanesi. Şimdi er şey mında avuştı», – tarif ete yolculardan biri.
Qırımğa qıtaiy Ukrainadan kirgenler migratsion kartları aqqında unutmamalı. Olarnı, misal içün, qırımlı bir qadınğa evli olğanlar, amma Qırım qaydı olmağan adamlar bile toldurmalı. Rusiye sıñırcıları içün evlenüv şeadetnamesi – delil degildir. Migratsion kartlarını yolcularğa aydavcılar bere. Yañılmağa qorqqanlar birden eki kartnı soraylar.
Aydavcınıñ telefon nomerasını almağa zarar etmez – keri qaytqanda, kerek olur, em de dost ve tuvğanlarğa bermege mümkün. Taşıyıcınıñ nomerası ile içtimaiy ağlarda da paylaşmaq mümkün, mında insanlar Qırımğa ve Qırımdan avtobus marşrutlarını faal muzakere ete.
«Qıtada» Qırımğa biletlerni satmaylar, çünki avtobuslar anda qatnamay
Biletlerni kassalarda, misal içün, Herson avtovokzalında, satın alırım, dep ümüt etmege kerekmey. Yarımada ile resmiy naqliyat alâqası yoqtır ve biletler de anda satılmay. Kassirlerni yolcularnıñ böyle sualleri atta açuvlandıra.
«Qırımğa biletlerni satmaymız. Avtobuslar anda yürmey!», – dep cevap bere yolcunıñ bu kibi sualine avtovokzal hadimi.
«Çonğar» kiriş noqtasında avtobuslar, 2015 senesi yanvar 2 künü
Amma kene de avtovokzalnıñ bazı hadimleri (insanlarnıñ çastına) vaziyetni añlay ve kimerde aqşam saat onlarda Qırımğa qatnağan avtobus bar olğanını «hatırlay», amma aydavcı ile añlaşmağa kerek eken.
Adamlar ile tolu «neoplan» platformağa kelgende, Hersonda onı Aqmescitke yolğa çıqqan onlarnen adam bekley. Er kes, avtobusta yer qalmaz, dep, aydavcığa tez-tez 200 grn tıqıp, avtobusqa kirmege aşıqa. Bazıları, ebet, Kahovka, ya da Novoalekseyevkağa qadar ayaqta turmağa mecburlar. Aynı zamanda, yuqusız gece ve «sıñır» nezareti insanlarnı artıq qorquzmay.