Aqmescit – «Qırım» Fondu» hayriye teşkilâtı soñki ayları diqqat merkezinde buluna. Yarımada işğal etilmezden evel, teşkilâtnıñ faaliyeti aqqında tek qırımtatar mevzusınen meraqlanğanlar bile edi. Endi ise, teşkilât haberlerniñ sebepçisi oldı.
Belli ki, Meclis bu yıllar içinde Ukrainanıñ qanunları boyunca resmiyleştirilmedi. Adliyeviy areketlerniñ bir qısımını «Qırım» Fondu» eda etti – bu cümleden, Meclis ve «Avdet» gazetası yerleşken bina fondqa ait.
Qırımnıñ «medeniy miras qoruvı boyunca devlet komitetiniñ» talabı ile prokuratura bu binada plandan tış teşkerüvni keçirdi. Teşkerüvniñ resmiy sebebi – bina, mimarcılıq abidesi olğanı içün, olğan añlaşma nasıl yerine ketirilgeinen bağlı.
Teşkerüvniñ neticeleri közeticilerni şaşırtmadı. «Devlet komiteti» Rusiye Federatsiyası medeniyet asabalığına ait binanıñ qoruvında qaba bozuluvlarnı qayd etti. İşte, Meclis azaları, gazeta hadimleriniñ binada çalışması, çardaqta yapılğan tamir işleri bozuluvlar kibi tanıldı. Neticede, memuriy protokol tizildi, onda Rusiye Federatsiyası KoAP 7.13 maddesiniñ 1- nci qısımı boyunca «Qırım» Fondu»nıñ reberi Riza Şevkiyev 400 biñ ruble miqdarında, «Qırım» Fondu»ise ayırıca – 5 million ruble civarında para cöremesini tölemek kerekler.
Para ve şamarnen cezalamaq
Qayd etmeli ki, bu kibi teşkerüv 2004 senesi Qırım Muhtar Cumhuriyeti medeniyet asabalığı qoruvı boyunca Cumhuriyet komiteti tarafından ötkerilgen edi. Soñki sefer, añlaşma 2010 senesi daa bir qaç yılğa uzatıldı, çünki teşkerüvni keçirgenlerniñ itirazı yoq edi.
«Qırım» Fondu»nıñ reberi Riza Şevkiyev emin, rusiyeli Qırımnıñ akimiyeti medeniyet asabalıqnı qorumaq degil, hayriye teşkilâtnı yoq etmege istey.
«Bu teşkerüv – nevbetteki darbe. Olar tapqan bütün bozuluvlar bu kibi ciddiy maddege esaslanmamaq kerek. Bozuluvlarnı yoq etmek tenbiyelevlernen sıñırlanmaq ta mümkün edi», – dep ayttı teşkilâtnıñ reberi.
Qurultaynıñ Merkeziy saylav komitetiniñ reberi Zair Smedlâyev emin, Qırımnıñ «medeniyet asabalığı qoruv boyunca devlet komiteti»niñ bir qaç maqsadı bar.
Zair Smedlâyev
«Bir taraftan fondnı parasız qaldırıp, Meclisniñ mülküni saipleştirmege isteyler, diger taraftan - şimdiki akimiyetke qarşı çıqqanlarnıñ alı ne olacağını köstermege isteyler»,– dey o.
Tamam bu kibi neticelerge insan aqları boyunca Qırım alan missiyası keldi.
«Meclis ve «Qırım» Fondu»nıñ ilerideki faaliyetine manialar qoyuldı. Bu kibi sıñırlav resmiyleştirilgen, em de adliye tarafından resmiy olmağan teşkilâtlarnıñ birleşme serbestligine menfiy tesir ete», – deyler uquq qorçalayıcılar.
Ukraina qanunları boyunca qabaatlaylar, Rusiye qanunlarına binaen mahkeme eteler?
«Qırım» Fondu»nıñ adliyecileri qabaatlavlarnen razı olmayıp, mahkemede şikâyet eteceklerini bildireler.
«Qırım» Fondu» işinde eñ saçma noqtası şunda ki, «devlet komiteti» hayriye teşkilâtnı qabaatlap, Ukraina qanunlarına esaslana.
«Memuriy bozuluvlar aqqında vesiqanı berdiler, içindeki metinde ukrain qanunlarına esaslanalar, – dep ayttı Qırım.Aqiqatqa Riza Şevkiyev. – Eñ meraqlısı şu ki, Ukraina devirinde yüz bergen bozuluvlar içün, Rusiye Federatsiyasınıñ cezalarını qullanalar».
Meclis maliye destek kösterilmegeni alda çalışmağa devam etecekmi?
«Qırım» Fondu»nıñ meseleleri Meclisniñ işini bayağı zorlaştırdı. Bunı temsiliy organnıñ azaları aytalar, amma, faaliyet toqtatılmaycağını bildireler.
Nariman Celâl
«Meclis halqnıñ menfaatlarını temsil etip, onıñ destegi ile çalışa, em de bu destek soñki vaqıtları qat-qat östi, – dep ayttı Meclis reisiniñ muavini Nariman Celâl. – Akimiyet Meclisni maliyesiz qaldırmağa isteyler, küçsiz yapmağa niyet etkendirler. Bunı yapmağa qarar alğandırlar, amma, biz olarğa bir qaç kere başqa çezüv yollarnı teklif etken edik, faqat Kremlniñ odalarında şimdilik «cenk firqası» üküm etmekte, demek. Yerli akimiyet ise, özüni «ğalipler»niñ üstünligini soñuna qadar köstermege istey».
Onıñ fikirince, Meclis vaziyetke köre, faaliyetini deñiştirecek, milliy idare organınıñ, Qurultaynıñ azaları ise ileride faaliyetni devam eteceklermi ya yoq, qarar bermeliler.
«Bundan qormaq kerek degil. Biz epimiz, sabitlik imtianından keçemiz», – dey Celâl.
Siyasetşınası Sergey Kostinskiyniñ fikirince, «Qırım» Fondu» yoq etilse bile, Meclis-Qurultay areketni devam etecek.
«Rusiyeli mahsus hızmetler, cemaat institutları nazariyesini bilse ediler, Meclis ve Qurultay – bina, hocalıq faaliyet degil de, ilk –evelâ insanlarara munasebetler olğanını añlar ediler. Meclis ve Qurultay çerçivesinde alıp barılğan iş devam etecek, belki de şekili sürgünlikte olğanı kibi olacaq, milliy-azat etilüv areketine oşaycaq», – dep ayttı Kostinskiy Qırım.Aqiqatqa.
Hatırlatamız, sentâbr 16 künü 2014 senesi Meclis binasında rusiyeli qoruyıcı organlarnıñ vekilleri tintüv ötkerdiler. Vesiqa, USB-fleş aletleri, islam mevzusında edebiyat, bilgisayarlar, Ukraina halq vekili Mustafa Cemilevniñ şahsiy şeyleri tahliye etildi.
Sentâbr 17 künü Mecliske mahkeme pristavları kelip, «Qırım» Fondu»na ait mülküniñ ve binanıñ apis etilüvi aqqında bildirdiler.
Sentâbr 19 künü Meclis binası qapatıldı. Ondan soñ, «prokuratura» teşkilâtnıñ teessisçisi olmağan Mustafa Cemilevniñ «Qırım» Fondu»nıñ teessisçileri terkibinden çıqarılmasını talap etti. Mahkeme prokuraturanıñ talabını tasdiqladı.