Aqmescit – Qırımda Tavriya müftiyatı adlı yañı diniy teşkilât peyda oldı. Onıñ reisi olaraq Qırım musulmanları diniy idaresiniñ muhalifi sayılğan Qırım musulmanları diniy merkezi vekili tayin etildi. Bu saadaki mütehassıslarnıñ fikirince. Tavriya müftiyatı qırımlı musulmanlar arasında itibar qazanmaz.
Tavriya müftiyanıñ peyda oluvı aqqında, avgustnıñ 22-nde din mütehassısı, Bütündünya ruslar halq birligi uquq qorçalayıcı merkeziniñ reisi Roman Silantyev ilân etti. Silantyev, İTAR-TASS agentligine: «Aqmescitte Qırımnıñ çeşit rayonlarından kelgen 100 musulman vekiliniñ iştiragi ile keçirilgen toplaşuvda Tavriya müftiyatınıñ canlanuvı ilân etildi», – dep añlattı. Onıñ sözlerine köre, evelden «Qırım musulmanları diniy merkezi» kibi bilingen bu teşkilât «Qırımnıñ müim musulman küçlerinden biri oldı – oña işanalar, çünki anda siyasiy teşviqalar alıp barmayıp, an-aneviy islamnı teşviq eteler».
Yañı teşkilâtnıñ müftisi Ruslan Saitvaliyev oldı, reis vazifesine Enver Ahtemov tayinlendi. Silantyevniñ malümatına binaen, Tavriya müftiyatı 50-ge yaqın diniy birleşmeni birleştire, ve «200 cemaat birligi terkibine kirgen Qırım musulmanları idaresinden soñ, sayı cietinden ekinci islam teşkilâtı sayıla».
Silantyev qayd etkeni kibi, Tavriya müftiyatınıñ «eyi kelecegi bar, çünki oña diger regionlardan musulmanlar qol tutalar, hususan, Rusiyeniñ yuqarı müftisi, musulmanlarnıñ Merkeziy din idaresiniñ reisi Talgat Tacuddin».
Qırım.Aqiqat telefon vastasınen Ruslan Saitvaliyevnen bağlandı. Ötkerilgen toplaşuv aqqında tavsilâtlı malümat almağa istedik, amma, Sitvaliyev meşğul olğanını aytıp, soñra telefon etmege işandırdı. Amma, öyle de telefon açmadı.
Qayd etmek kerek ki, Qırım musulmanları diniy merkeziniñ (onıñ esasında Tavriya müftiyatı peyda oldı) saytında, avgustnıñ 22 künü toplaşuv aqqında bir de bir malümat derc etilmedi.
Qırım musulmanları diniy idaresinde yarımadada yañı diniy teşkilâtnıñ peyda oluvını izaat etmege aşıqmaylar. Müftiy muavini Ayder İsmailov, Qırım. Aqiqatqa aytqanı kibi, Tavriya müftiyatı resmiy şekilde teşkil etilmedi. Aynı zamanda, onıñ teessisçileri Qırım musulmanlarnı bölmege isteyler, dey.
«Qırımtatar halqı ve umumen Qırım musulmanları Vatanğa qaytqan soñ, bir sıra qıyınlıqlarnen rast keldiler ve bu kibi vaziyetlernen çoq qarşılaştılar. Onıñ içün bir de bir usullar ya da Qırım musulmanlarnı bölmek ıntıluvları - bizim içün yañılıq degil. Bizni – qırımtatar halqnı, Qırım musulmanlarnı - bunıñ episi tek birleştirir, biz er şeyni başımızdan keçirirmiz», – dep qayd etti İsmailov.
Aytqanına köre, Müftiyat çalışqanı kibi çalışa. «Menimce, Qırım musulmanlarnıñ başlarını aylandırmaq ıntıluvılar eyilikke ketirmez. Halqımız – ikmetli, tüşüngen ve Vatanı sevgen halqtır», – dep ayttı Müftiy muavini.
Yañıdan adlanğan teşkilât iç bir şey elde etmez
Qırımnıñ islamşınaslıq ilmiy merkeziniñ reberi Ayder Bulatov, Qırım.Aqiqatqa Tavriya müftiyatınıñ teessis etilüvini izaat eterek, Qırım musulmanları diniy merkezi 2010 senesi, Qırım Müftiyatı ve Ukraina musulmanlar idaresiniñ davası neticesinde teşkil etilgenini qayd etti. Belli ki, Kiyevli şeyh, tamırları Lübnandan (Livan) olğan Ahmed Tamim, abeşistanlı (efiopiya)Abdullah al-Harari al-Habaşi alimniñ ilminiñ tarafdarıdır. Tamim, Qırım musulmanları diniy merkezini desteklegen edi, dey ekspert.
«Yañıdan adlanğanlar – böyle etip, yañı şaraitlerge tüşken Qırımda özlerini köstermege isteyler. Yañı adı bir de bir şeyni deñiştirecegine çoq işanmayım. Bu teşkilâtnı az adam destekley, ve o, Qırım musulmanları diniy dairesinen bir çoq keskin añlaşılmamazlıqları bar edi. Yañı tayinlenüv tarafdarlarını çoqlaştırmaz», – dedi Bulatov.
Bulatov aytqanı kibi, Tavriya müftiyatınıñ peyda olmasına qol tutqan ve «Rusiye regionları tarafından farqlı qabul etilgen» musulmanlarnıñ Merkeziy diniy idaresiniñ reisi, Talgat Tacuddin, aprelde Qırımğa kelgende muhalif teşkilâtlarnen bağ qurmağa istegen edi, çünki Qırım Müftiyatında onı «istegeni kibi qabul etmediler». «Onıñ içün o, (Tacuddin. – Müel. qaydları.), belki de, Qırım Müftiyatına qarşı olğan musulmanlarnıñ diniy merkezine qol tutmağa qarar aldı,– dep añlatı Bulatov. – Men bellesem, bu yañı Müftiyat, Rusiyeden Silantyev kibi adamlarnı celp etecektir».
Matbuat vastaları malümatına köre, Silantyev Rusiyede yaşağan 700 biñ «vahhabitni» öldirip, böyle etip «teraktlarnıñ ögüni almaq» teklifinen çıqqan soñ, belli oldı.
Bazı közeticelerniñ bildirgenine köre, daa bir müftiynıñ peyda olmasınen Qırım «akimiyeti» meraqlandırdı. Bunı, yañı müftiy Ruslan Saitvaliyev, Qırım «baş naziri» Sergey Aksönov paytahtnıñ qavehanelerniñ birinde teşkil etken iftarda hızmet etkeni isbatlay.
