Aqmescit – Sentâbr 1-de Qırım mekteplerinde birinci zil çalındı. Bu sene yarımadada aman-aman 18,5 biñ talebe birinci sınıfqa kirdi. Birinci sınıf talabeleriniñ ana-babaları aytqan esas problemler arasında, – büyük masraflar, em de kitaplarnıñ az olması. Qırım.Aqiqat mühbiri «rus» Qırımında keçirilgen tantanalı tedbirlerni ziyaret etti.
Sentâbr 1 künü munasebetinen Qırım mektepleriniñ merasimleri adet üzre aynı stsenariy esasında keçirile: gimnlerniñ yanğıraması, cumhuriyetniñ ilk sımalarınıñ hayırlav sözleri, küçük bir kontsert ve birinci zil. Soñra talebeler yañı oquv yılında birinci derske kireler. Bu sene de istisna olmadı. Yekâne farq – milliy mekteplerde Rusiye ve Qırım gimnlerinen beraber qırımtatar gimni de icra etildi. Al-azırda bunıñ kibi oquv yurtlarnıñ sayısı – 15. Aynı vaqıtta qırımtatar tilinde ders berilecek sınıflarnıñ sayısı eksile.
Qırımtatar gimni ve fesler
Aqmescitteki Eşref Şemi-zade adına №42 orta umumtasil mektebinde bu sene aman-aman yüz bala birinci sınıfqa kirdi. Oquv yurtında yedi birinci sınıf açıldı, faqat olardan yalıñız üçü qırımtatar sınıfıdır.
Tantanalı tedbirde qırımtatar gimnini aman-aman er bir insan yırladı. «Menim içün bizim gimnimiz (qırımtatar – QA) eñ müim. Onıñ sözlerini birinci sınıftan başlap ögrene edik. Onı bunıñ kibi künlerde yırlamaq – büyük bir zevq», – dep ayttı 8-inci sınıf talebesi Lemara Qırım.Aqiqatqa.
Tedbirde qırımtatar yılzdıları çıqışta bulundı. Qırım Muhtar Cumhuriyetinde nam qazanğan artist Asiye Saale «Yaşa menim halqım» yırını icra etti.
Merasimde Qırımnıñ Rusiye Devlet şurasınıñ spiker muavini Remzi İlyasov ve onıñ idaresi altında bulunğan «Qırım» areketiniñ faalleri, em de yerli akimiyet temsilcileri bar edi. Rusiye politsiyası ve GİBDDniñ bir qaç on hadimi tertip-nizamnı nezaret ete edi.
Qırımtatar ve rus tillerinde ders berilgen №5 Bağçasaray umumtasil mektebiniñ tantanalı tedbiri de aman-aman aynı şekilde keçirildi.
Bu sene bir çoq talebe tamğalı mavı şeritler ile keldi. Bazı qızçıqlarnıñ başında fesler bar edi.
Tedbir yekünlengen soñ birinci sınıf talebeleri ilk derske yol aldılar. Tedbirniñ diger iştirakçilerini Amerika çizgi filmleri ve «Minyonı» ve «Örümçek adam» filmleriniñ qaramanları şeñlendirdi.
Aqyarda Bilgi künü ile bağlı tantanalı merasimler medeniyet-haber merkeziniñ yanındaki meydanda olıp keçti. Mında saat 9-da tahminen yüz küçük mektep talebesi ana-babasınen keldi. Bayram üç qısımdan ibaret edi: tantanalı, muzıkalı ve oyun. Birinci sınıf talebelerini hayırlağan soñ meydanda «Şeñ zil çala» seyaat oyunı keçti.
Bu tedbir başlanğıç sınıflarınıñ talebeleri içün teşkil etildi, bu sebepten er bir Aqyar mektebi adet üzre ayrı tedbirni azırladı.
Tasil nazirliginiñ malümatına köre, bu sene Qırımda 18 461 bala birinci sınıfqa kirdi, aman-aman 11 biñ talebe 11-inci sınıfqa keçti.
«Maneviy mil ile»
Cumhuriyet yolbaşçısı Sergey Aksenov sentâbr 1-de bir sıra oquv yurtunı ziyaret etip, tantanalı merasimlerge qoşuldı. Aksenov Aqmescit rayonınıñ Acı Qal (Çistenkoye) mektep-gimnaziyası, Qırım federal universiteti ve Aqmescitniñ №2 mahsus mektep-internatını ziyaret etti.
«Bu mektep cumhuriyetniñ eñ eyilerinden biri: mındaki hadimler yahşı azırlanğan ve emekseverdir, balalarğa büyük diqqat ve qayğıruv ile yanaşalar», – dep qayd etti Qırımnıñ yolbaşçısı.
Bayram tedbirleri yekünlengen soñ Aksenov mektep talebeleri ve studentlerniñ keyfleri onı quvandırğanını jurnalistlerge bildirdi. «Qırımda gençlerimiz maneviy mil ile öseler, maqsadları bar, kelecegimizden şübelenmek günadır. Men ayrette qaldım, keyfleri yahşı», – dep paylaştı o, haber ete cumhuriyet yolbaşçısınıñ matbuat hızmeti.
Qırım Devlet şurasınıñ reisi Vladimir Konstantinov bir vaqıtları özü bitirgen Bağçasaray rayonınıñ Nauçnıy umumtasil mektebini, em de Aqmescitniñ «Konsol» şahsiy oquv-terbiye kompleksini ziyaret etti, dep bildiri matbuat kâtibi Oksana Savenkova.
Devlet şurasınıñ yolbaşçısı aytqanına köre, birinci sentâbr – «umumhalq bayramı», er bir insannıñ ömründe ayrı bir yer ala: «Birinci sınıf talebeleri ve ana-babaları içün – mektep divarlarında yañı ayatnıñ başlanmasıdır. Talebeler içün – qoyulğan maqsadlarğa irişmek içün yolnıñ daa bir basamağıdır. Ocalar içün – ilerilev yolunda yañı bir adım».
İnternetten kitaplar
Bayram keyfine baqmadan, bir çoq ana-baba balasını mektepke azırlağanda bir sıra para masraf etkeninden şikâyetçi. 42-nci mektepniñ birinci sınıf talebesiniñ babası Qırım.Aqiqatqa bildirgeni kibi, qorantası oğlunı mektepke azırlamaq içün eñ kerekli şeylerni alıp, tahminen 13 biñ ruble sarf etti.
«Yazı komplekti – 600 ruble, defter ve qalemler – 1500 ruble, kitap qapıları – 350 ruble, çanta – 1800 ruble, kostüm – 3500 ruble, eki kölmek – 500-er ruble, boyunbağ – 300 ruble, ayaqqap – 1300 ruble, sport ayaqqabı – 1000 ruble, sport urbası – tahminen 1500 ruble. Eñ adiy şeyler, bir qısmını dostlarımızdan rica etip, Kiyevden aldıq, anda o qadar paalı degil», – dep tarif etti er kişi.
Bu raqamğa kitap masraflarını da qoşmaq mümkün. Bir sıra Qırım mektebinde talebelerge ders kitapları yetmedi. Qarasuvbazar rayonınıñ Keñ Toğay (Litvinenkovo) mektebi talebesiniñ anası bildire ki, üçünci sınıfta 28 talebege 7 ders kitabı berildi, olardan eki komplekt – ocalarğa.
«Añlaşılğanına köre, bu ders kitaplarını balalar mektepte körecekler, evge olarnı kimse bermeycek», – dep qayd etti qadın Qırım.Aqiqatqa.
Onıñ aytqanına köre, mektep reberligi oquv yurtu içün sımarış yapıp, qırımtatar talebeleri çoq olğanına emiyet bermedi.
«O vaqıt olğan balalarnıñ sayısına köre kitap sımarladılar. Misal olaraq, keçken sene üçünci sınıfta 7 bala oquy edi, bu sene – 28», – dep añlattı o.
Qadın bu vaziyette bir qaç çare köre: kitaplarnı 400 rubleden satın almaq ya da mektepte kopiyasını çıqarmaq ya da internetten endirmek. «Köyümizde er kesniñ imkânı yoq», – dep qayd ete subetdeş.
Qırım tasil naziri Natalya Gonçarovanıñ bildirgenine köre, bu sene yarımada mektepleri qırımtatar ders kitaplarını alamaz.
